Մաս 6
Ոչ ոք
Oh my darling, oh my darling
Oh my darling, Clementine
You were lost and gone forever
Dreadful sorrow, Clementine
Ruby lips above the water
Blowing bubbles soft and fine
But alas, I was no swimmer
So I lost my Clementine.
© Traditional American ballad
Իսկ ես պարզապես չափից դուրս երկար չորացող թուք եմ։
Ուրիշների աչքերում ես ամենաշատը հուսահատություն ու խղճահարություն եմ տեսել։ Գուցե ուրիշների աչքերում ես պարզապես տեսսնում էի այն, ինչ ինքս էլ շատ լավ գիտեի, այն, ինչ ինքս էի իմ աչքերում տեսնում՝ անքնության ու անօգնականության կողքին ճզմված։ Ժամանակին, երբ դեռ հավատում էի կյանքին ու երազանքներին, իմ աչքերը վախեցնում էին ինձ, իսկ հիմա ինձ վախեցնող մտքերը դարձել են ուղղակի իմ օրն ուղեկցող երաժշտություն։ Երբ երաժշտությունը նոր էր ու ես դեռ կարողանում էի ուշադիր լսել, ամեն նոտայի մեջ անճշտություն էի լսում ու պինդ փակում ականջներս։ Հետո եղավ մեծ ու սպիտակ աղմուկը։ Կողքովդ անդադար անցնող մարդիկ ու իրադարձություններ, որոնք պարզապես անցնում են ու քեզ բաց թողնում։ Արագ ու չընդհատվող ընթացքից երբեմն քեզ են հասնում կտրատված մտքեր ու արտահայտություններ՝ հասկանում եմ քեզ, կողքիդ եմ, քեզ մենակ չեմ թողնի, քեզ բաց չեմ թողնի, Աստված քեզ կօգնի։ Հետո ձայները հեռվանում ես, ու ես նույնիսկ չեմ հասցնում ասել՝ հե՜յ, ես այստեղ եմ։
Մենք, որ մենակ ենք ու անօգնական, մենք, որ մոլորվել ենք մեծ ու մարդաշատ կյանքերում, մենք, որ վախենում ենք ապրել ու չենք վախենում մեռնելուց, մեր Ասստվածը մեզ վաղուց ա լքել։ Անհաջողակների անհաջողակ Աստված մի օր թոթվեց ուսերն ու հեռացավ։ Ես փոշմանել եմ, որ ստեղծել եմ ձեզ՝ ասեց, ինչու՞ հոգ տանել մարդկանց մասին, ովքեր թքած ունեն սեփական կյանքի վրա։ Լքվածներն Աստծո կարիք չունեն, նրանք կարիք ունեն Աստծուն փնտրելու։
Իսկ ես պարզապես չափից դուրս երկար չորացող թուք եմ։ Ստացվածների աչքերում ես չերևացող, երբեմն ոտքի տակ ընկնող ոչինչ եմ, ում իրենք չեն էլ նկատում իրենց բարձրությունից։ Անհաջողակ ու չստացված մեկը, ավելի ճիշտ՝ ոչ մեկը։ Ստացված ու գեղեցիկ ուրիշներ, խնչ լավն ու գեղեցիկ եք դուք, որքա՜ն կուզեի ձեզանից մեկը լինել։ Բայց ես կոտրված եմ ծնվել, իսկ ուժս հերիքում ա հազիվ մահճակալից վեր կենալուն։ Հաճախ դա էլ չի ստացվում, ու ես ինձ մեղավոր եմ զգում, որ էսպիսին եմ ծնվել։ Կներես ինձ, մա’։
Սարսափելի ու խեղդող ա մեղքի զգացողությունը։ Ինքն իր զոհերի չափից դուրս լավ ա ճանաչում ու հեշտությամբ բաց չի թողնում։ Ինքն իմ առավոտյան սուրճի բաժակի մեջ ա, ատամի խոզանակի ամեն հատիկի մեջ, մարմնիս վրայով հոսող ջրի ամեն մի կաթիլի մեջ, անկողնում ու երազներիս մեջ։ Չկա’ փախուստ, քանի դեռ մեղքի զգացողությունը քո՝ փակ դռներով տունն ա։ Իսկ գիտե՞ք՝ ինչն ա ամենասարսափելին։ Եթե հարցնեն, թե ինչի համար ես մեղավոր, ես կլռեմ ու մեղավոր կկախեմ գլուխս, որովհետև չունեմ պատասխան։ Մեղավոր ես, ուղղակի մեղավոր, անքննարկելի մեղավոր, ծնված մեղավոր։ Իսկ մեղավորնեը պատժվում են։
Ու մի առավոտ, երբ մեղքի զգացողությունը առանձնահատուկ խեղդող ա, եղանակը՝ առանձնահատուկ տոթ, իսկ սուրճը՝ առանձնահատուկ դառը, դու կհասկանաս, որ ժամանակն ա ուսերիդ քեզ անհայտ մեկի կողմից դրված ու կյանքդ ծանրացնող մեղքի զգացողությունից ազատվել։ Իսկ ինչպե՞ս։
Կներես ինձ, մա։
You were lost and gone forever
Dreadful sorrow, Clementine.
Մաս 7
Փախուստ
Не выходи из комнаты. О, пускай только комната
догадывается, как ты выглядишь. И вообще инкогнито
эрго сум, как заметила форме в сердцах субстанция.
Не выходи из комнаты! На улице, чай, не Франция.
Не будь дураком! Будь тем, чем другие не были.
Не выходи из комнаты! То есть дай волю мебели,
слейся лицом с обоями. Запрись и забаррикадируйся
шкафом от хроноса, космоса, эроса, расы, вируса.
© Бродский
Իմ կյանքը, որին պարտվեցի, իմ կյանքը, որն աղմուկ եղավ, փախուստ ու սուրճ։ Ես չափում եմ իմ կյանքը սուրճի բաժակներով, հույս ունենալով, որ մի օր կավարտվի։
Չի-ան-ջատ-վում։ Վախենում եմ, որ աղմուկը կպարուրի ինձ, կմեծանա, ես կփոքրանամ, աղմուկը կճզմի ինձ ու ես էլ չեմ կարողանա փախչել։ Իմ կյանքն ու փախուստը աղմուկի համար ու աղմուկի մեջ ծիծաղելի են։ Բայց ես շարունակում եմ ապրել ու սուրճ խմել, ուրիշ տարբերակ չունեմ, փախչելու տեղ ու մարդ չունեմ։ Անընդհատ փախնելուց ու նույն տեղը վերադառնալուց հետո ես միայն հասկանում, որ նա, ումից փախչում էիր, միշտ քեզ հետ ա։ Կա՞ արդյոք ավելի սարսափելի միտք։
Իմ առաջին փախուստի փորձն ինձ նման ծույլ էր ու արժեր 600 դրամ։ Ես էլ, Զեմֆիրայի նման, ուզում էի ինձանից հետո հիշողություն թողնել իմ սիգարետները։ Հետաքրքիր է՝ բոլո՞րն են առաջին անգամ ծխում իրենց հոր սիգարետներից։ Մատներս էլ նրա մատների նման էի պահում, ու ծխի միջից տեսնում էի նրա ժպիտը: Կներես, մա՛, գիտեմ, քեզ դուր չի գալիս, երբ ինձանից ծխի հոտ ես առնում կամ երբ տեսնում ես պահած սիգարետներս, բայց ես պարզապես ուզում էի փախչել։ Չստացվեց։
Հաջորդը խմիչքն էր: Շատ հեշտ էր խմել ու անջատվել, մոռանալ, բարձր ծիծաղել, բայց սթափվելուց հետո ինձ ներսից ուտում էր մեղավորության որդը: Երբեմն հաջողվում էր որդին քնեցնել, ես փախչում էի ու, անհասկանալի երաժշտության կամ բառերի շարանի տակ օրորվելով, գլուխս տմբտմբացնելով մի բաժակ էլ խմում։ Այնքան, մինչև։
Վերջին անգամ փախուստս ավարտվեց հիվանդասենյակում։ Բժիշկը բարկացած բացատրում էր չհասկացող երեխային, որ հակադեպրեսանտների հետ այդքան խմիչք օգտագործելը կարող է մի օր սպանել։ Կարո՞ղ է, թե՞ կսպանի՝ հարցրի, բժիշկը երկար նայեց աչքերիս մեջ ու ասեց՝ որոշողը դու ես։
Я люблю этот город, но зима здесь слишком длинна.
Я люблю этот город, но зима здесь слишком темна.
Я люблю этот город, но так страшно здесь быть одному,
И за красивыми узорами льда мертва чистота окна.
© Цой
Ուրիշ լռություն կա փաբերում։ Ցոյը ֆոնի նման հնչում ա բոլորի գլխում ու մտքերին սիգարետի հոտ հաղորդում։ Նստածները հազվադեպ են խմում, ավելի շատ նայում են թափանցիկ բաժակներին ու ինչ֊որ հարցի պատասխան փնտրում։ Բարմենն աչքերը բարձրացնում ա միայն ծանոթ ձայն լսելիս ու դեմքը ծամածռում։Մթության մեջ դժվար ա հաստատ ասել, բայց, երևի, ժպտում ա։ Լսում ա նույն պատմությունը տարբեր անուններով ու, երևի, արդեն հոգնել ա ձևացնելուց, որ ուշադիր ա լսում։ Ես էլ հերթական պատմություն եմ, արագ մոռացվող հիշողություն, բայց այս անգամ՝ չստացվածի մասին։
Հետո՝ էլի փորձեր. այս անգամ ավելի անվտանգ ու մորթապաշտ։ Ուղղակի փակվեցի ինքս ինձ հետ ու որոշեցի դուրս չգալ այնքան ժամանակ, մինչև աշխարք ավերվի, մեկ էլ շինվի, ու գարին դառնա ընկույզի չափ։ Եթե ես չեմ կարողանում ապրել՝ էլ չեմ էլ փորձի, ու իմ չստացված կյանքով չեմ խանգարի ուրիշ ապրողներին։ Բայց հենց այդ ուրիշները միշտ գտնում են ինձ ու իմ նմաններին, որ պարապ ու սոված չմնան։ Ես ինքս էլ սովորել եմ ապրել նրանց ատամների արանքում՝ որպես երբեք չմաքրվող ու խանգարող կեղտ, որպես կարճաժամկետ խաղալիք։ Ու ես բացեցի դուռը։
Ես բացեցի դուռը, դուրս եկա ու չվերադարձա։ Հույս ունեի, որ, ինչպես Ալիսան, կգտնեմ իմ հրաշքների աշխարհը՝ թեկուզ երկար փնտրելուց հետո, թեկուզ անիրական, բայց կգտնեմ։ Մորս համար էի միայն անհանգստանում, նրան մենակ թողնել չէի ուզում։
Ես քեզ սիրում եմ, մա՛, բայց դու իմ տունը չե՛ս։ Քո պարիսպները չափից դուրս բարձր են, ես խեղդվում եմ ներսում, բայց դու թույլ չես տալիս դուրս գալ, մաքուր օդ շնչել։ Դու ամուր փակել ես ինձ ու դռներդ, որ հանկարծ չփախչեմ։ Իսկ իմ տունն ազատությունն ա, մա՛մ, ու իմ տունը պարիսպներ չունի։ Կներես, որ ցավեցնում եմ, մա՛մ, բայց ես ստիպված եմ կտրել պորտալարս, որ տուն գնամ։
Я прощаюсь со всем, чем когда-то я был И что я презирал, ненавидел, любил.
Начинается новая жизнь для меня, И прощаюсь я с кожей вчерашнего дня.
Больше я от себя не желаю вестей И прощаюсь с собою до мозга костей,
И уже, наконец, над собою стою, Отделяю постылую душу мою,
В пустоте оставляю себя самого, Равнодушно смотрю на себя – на него.
© Тарковский
Պարզ ու բարդ ճշմարտություն՝ կարող ես գնալ ուր ուզում ես, յոթ սար ու յոթ ծով այնկողմ, ամենահեռու կղզի կամ ամենամարդաշատ մեգապոլիս, միևնույն է՝ ինքդ քեզանից չե՛ս փախչի։ Բայց ես էլի էի փորձում՝ հույս ունենալով սողոսկելու որևէ արանք գտնել։ Փորձել կարող ես անվերջ, բայց դրա համար շատ թանկ ես վճարելու։ Փախա այնքան, մինչև որ ոտքերս էլ չէի զգում, մարմինս չէի զգում: Հոգնած շունչ քաշեցի, բարձրացրեցի աչքերս ու տեսա, որ հայտնվել եմ նույն տեղում:
Մաս 8
Կիրակի
Dust in the air suspended,
Marks the place where a story ended.
© Eliot
Կիրակի։
Վեր թռա զարթուցիչի ձայնից: Չէ, քնած չէի, պարզապես ձայնը հիշեցրեց ինչ-որ կարևոր որոշման մասին, որին շատ երկար սպասում էի, նույնիսկ՝ պատրաստվում: Անջատեցի զարթուցիչը: Վեցն էր:
Հանգստացնող գեղեցկություն ունի քաղաքը կիրակի առավոտյան վեցին: Քնած են բոլորը, քաղաքը գրկում է քեզ, խոստանում, որ կպաշտպանի արթնացողներից, ինքդ քեզանից, աղմուկից: Դու հավատում ես, որովհետև այլ տարբերակ չունես։ Հավատու՞մ ես, որ հավատում ես:
Բաղնիքում միացավ ցնցուղը: Ջուրը տաքացրեց մարմինս, բայց ձեռքերս, ինչպես միշտ, սառն էին: Ջրի խշշոցն այնքան նման է մորս միատոն ձայնին: Երբ դուրս եկա՝ արդեն յոթն էր: Բոբիկ ոտքերս տարան խոհանոց: Սուրճս էլի սառել է, իսկ սիգարետներս վերջացել են։ Փաթաթվեցի կապույտ սրբիչով ու բոբիկ ոտքերով դուրս եկա պատշգամբ։
Արդեն երրորդ անքուն գիշերը: Պատշգամբում կանգնած՝ կորցրել եմ տան ճանապարհը: Հիմար սովորություն ՝ փնտրել ինքներս մեզ ուրիշ տեղեր, ուրիշների մեջ կամ ուրիշների տեղերի մեջ ու վախենալ հայելու մեջ նայել: Թե՞ չորրորդ:
Քնկոտ քաղաքը արագ արթնանում է: Շտապում եմ, շտապում ես, շտապում է, շտապում ենք, շտապում եք, շտապում են: Հե՜յ, ո՞վ կա:
Hey, you!
Out there in the cold
Getting lonely, getting old.
Can you feel me?
© Pink Floyd
Երգն ավարտվեց, խնամքով լվացրի բաժակը՝ ջրի ձայնի մեջ դեռ լսելով երգի հնչյունները: Բաղնիքի ծորակը նորից միացավ: Լվացրեցի ատամի խոզանակը, դանդաղ մաքրեցի ատամներս՝ սկզբում կողքերը, հետո՝ դիմացը, կրկին լվացրեցի խողանակը, դրեցի ամանի մեջ: Սրբեցի հայելու գոլորշին, բայց հայելու մեջ չնայեցի: Մոտեցա դարակներից մեկին, հագա խնամքով պահված գեղեցիկ ներքնազգեստս: Պահարանից վերցրի կանաչ զգեստս, որն այդպես էլ չէի հագել: Հարդարեցի կարճ մազերս, ընտրեցի շրթներկը: Ժպտացի հայելուն: Հեռվից եկող մորս ձայնն ասում էր, որ հայելու մեջ ժպտացող աղջիկը ամենագեղեցիկն է աշխարհում: Հանեցի զգեստը, մաքրեցի շրթներկը: Հագա իմ սիրելի գիշերանոցը: Խոհանոցից վերցրի կես բաժակ ջուր, պայուսակից հանեցի քնաբերով լի սրվակը: Լավ չմաքրված շրթներկը հետք թողեց բաժակի վրա, դատարկ սրվակը մնաց սեղանին: Երգն ավարտվեց: Բացեցի անկողինը, ծածկվեցի տաք վերմակով ու քնեցի: Ես գտա իմ լռությունը։
This is the end
Beautiful friend
This is the end
My only friend, the end
The end
Of our elaborate plans
The end
Of everything that stands
The end
No safety or surprise
The end
© The Doors
