Գրիգոր Գրիգորյան/Ժյուրին անկաշառ է

«Բուկֆեստ»-ն արդեն ավարտվել էր, և ամեն մի արժանավոր վայելում էր իր հասանելիք մրցանակն ու թուքումուրը։ Մի քանի օր բոլոր կողմերում բավարարվածության զգլխիչ ու ինքնաբավ զգացողություն տիրեց, իսկ հետո այդ զգացողությունը, առեղծվածային սիրեկանի պես, անդառնալիորեն անհետացավ․․․ Բայց ինձ մոտ դեռ ամեն ինչ նույնն է, ոչինչ չի անցել ու չի՛ էլ պատրաստվում, ես դեռ շարունակում եմ ըմբոստ հեղափոխականի նման, ավելի շուտ՝ կոտոշավոր չորսոտանու պես հավատալ իմ անհույս տենչանքին։ Իհարկե, տղամարդկային հպարտությունը դեռ ինչ-որ կշիռ ունի մեր փոշոտ կյանքում, բայց ես վաղուց ընդունել եմ պարտությունս ու ինքս ինձ համոզել, որ պետք է գնալ մինչև վերջ․ եթե գեթ աննշան մի հնարավորություն շողշողում է իմ երևակայական աշխարհի հեռավոր մի անկյունում, պե՛տք է կառչեմ այդ անիծյալ փրփուրից, սեղմեմ կոշտացած ափերով ու պինդ բռնեմ շղարշյա այդ թելը։ Ոտքերիս տակ քրքրելով սեփական արժանապատվությունս՝ պիտի քայլեմ դեպի նա, հասնեմ ու կքեմ իմ ծանրացած մարմինը, խոնարհվեմ ու համբուրեմ այդ բոցածին պոեզիա ստեղծող ձեռքը․․․ Ես պետք է հստակ իմանամ՝ կորսված հնարավորությո՞ւն էր, թե՞ հնարավորություն իրականում չի էլ եղել։

Չզլացավ, պատմվածք գրեց ու ինձ էլ խցկեց մեջը, ո՛չ բանաստեղծություն, հե՛նց պատմվածք։ Փոքրիկ, կոկիկ, գրպանի մեջ տեղավորվող մի տաքուկ պատմվածք, որտեղ իմ միջնադարյան համբույրը անշնորք ապուշություն վերագրելու փոխարեն իր ներսում ծնած գեղեցիկ արտահայտություններով պատեց, մինչ վերջնական շշպռեց դժբախտիս ու լքեց ամայի ներկայությունս։ Ախր իմ ապուշությունը դեռ Դոստոևսկին է դարեր առաջ կանխորոշել։ Հասկանո՞ւմ եք, չի՛ կարող մարդ նորմալ հողածին լինել ու «Պրասպեկտի» մեջտեղում կքվել Ոսկանյան Արփիի առաջ, համբուրել նրա պոետիկ ձեռքն ու սուրճի հրավիրել․․․

Ու հիմա էլ անտեսում եմ ծերուկ Դոստոևսկուն և մի քանի րոպե հետո, երբ կրկին կհիասթափվեմ բանաստեղծուհու հերթական շշպռոցից, ես չե՛մ կոտրվի ու հե՛նց վաղն էլ մեկ անգամ բիձուկին գրողի ծոցը կուղարկեմ, ու մայրամուտը նորից կդիմավորեմ այստեղ՝ «Պրասպեկտի» այս կեղտոտ անկյունում, մինչ կրկին ու կրկին Ամիրյանից կերևա Արփ․․․

— Բարև Ձեզ։ Կրկին ես եմ, ե՛ս, որ վաղուց թաքուն հետևում եմ Ձեզ ու համակրում արդեն անթաքույց։

Կռացա, «ֆիրմեննի» իմ համբույրն արդեն դաջեցի նրա ձեռքին ու թույլ չեմ տալիս, որ ուշքի գա․

— Սուրճ խմե՞նք միասին։

— Խմե՛նք։

— Ի՞նչ, — այս մեկին ես պատրաստ չէի․․․ Ախր նա ամուսնացած է ու սիրում է իր ամուսնուն, ախր ես պիտի վաղը ծերուկ Դոստոևսկուն գրողի ծոցը ուղարկեմ, ի՞նչ գրողուցավիս «Խմե՛նք»։

— Հըըը՜: Գնա՞նք, թե՞ փոշմանեցիր, պոետի՛կ, — նայում է աչքերիս խորքը, հայացքով այրում դատարկ ներսս։

— Չէ՛, չեմ փոշմանել։ Սուրճը դա՞ռն եք պատվիրելու։

— Մնում էր քեզ հետ քաղցր սուրճ խմեի, — ու ընկավ ինձնից առաջ, քայլեց դեպի կողքի սրճարան։

Սուրճը պատվիրելուց հետո հանեց նոթատետրն ու սկսեց բարձրաձայն կարդալ․

— «Անկեղծ գիր էր, մտերմիկ, բայց չկար բավարար հեռավորություն գրողի ու քնարական հերոսի միջև», — դադար վերցրեց, գնահատող հայացքով նայեց ինձ։ — Չէ՛, էս դու չես։ Գուցե է՞ս մեկն ես․ «Կան անսպասելի մոտեցումներ, փոքրիկ խիզախումներ․․․», — կրկին դադար, գնահատող հայացք ու թեթև ժպիտ, հեգնական ժպիտ։ — Նման ա քեզ, գիտե՞ս, հիմա՛ր խիզախումների սիրահար․ «․․․Սակայն հեղինակը ջանում է չշեղվել մայրուղուց․․․», — փակեց նոթատետրն ու շարունակեց՝ արդեն ինձ նայելով․ — Բայց պարզվեց մայրուղի չէր, կեղտոտ, զզվելի, քաղաքի կենտրոնի հին շենքերի արանքներում պախկված մի չիշիկոտ դալան էր։ Այ էս մեկն էիր դու, հաստա՛տ եմ ասում, դու ես եղել, չէ՞։

Լսում եմ նրան, բայց չգիտեմ էլ ինչ պատասխանել, նա ինձ քողազերծել է ամբողջովին, ու արդարանալու տարածք առհավետ չի թողել։

— Ե՛ս եմ, վստահաբար ես եմ եղել։ Բայց ուզում եմ, որ անպայման լսեք ինձ․ էդ դալաններում ստեղծված գործերը մեկ-մեկ գոզահոտի փոխարեն բուրում են շքեղ ծաղկանոցի բույրով, չէ որ կեղտից էլ արվեստ կարելի է ծնել, այնպես չէ՞։

— Չէ՛, չկա՛ նման բան։ Բայց քանի որ հանդգնել ես երկու անգամ ձեռքս համբուրել հրապարակավ, թույլ եմ տալիս ընդամենը մեկ, կրկնո՛ւմ եմ, մեկ անգամ փորձել, ո՛չ ավել, ո՛չ պակաս, ընդամենը մե՛կ ընթերցանության փորձ։

Ծոցագրպանիցս հանում եմ ծալված թուղթը և ուղղելով՝ պարզում դիմացս․

— Մենք քեզ ուզում ենք տեսնել երջանիկ,

Բայց պիտի տեսնե՛նք քեզ դրա համար։

Մեր հայացքները՝ հեռու քեզանից

Հայրենիքներ են փնտրել անդադար։

Մենք քեզ ուզում ենք տեսնել երջանիկ․․․

Ոսկանյան Արփին կանգնեց, և մինչ նա իմ փուչ ներկայությունս հերթական ու վերջնական կլքեր, ես կրկին տեսա, թե ինչպես է նա նայում ինձ՝ ոչ այն է զզվանքով, ոչ այն է արհամարհանքով, կարծես աթեիստը՝ Եհովայի վկային․․․ Մատուցողուհին բերեց սուրճը, իմն իմ առաջ դրեց, Արփիինը՝ սեղանի ծայրին։ Սկզբից խմեցի ժյուրիի անդամ բանաստեղծուհու սուրճից․ անտանելի դառն էր։ Հետո խմեցի իմից․ վատ համ էր գալիս, բայց խմել կարելի էր․․․