Ես ծնվել եմ, բայց ծնվել եմ երկրաշարժից երկու ամիս անց՝ երջանիկ պատահականությամբ կամ էլ՝ դժբախտ… չգիտեմ։ Մայրս պատմում է․ «Փորս բերանիս հինգ հարկ իջել եմ, էն էլ ի՜նչ աստիճաններով, ասելու չի. աստիճաններից մնացել էին պատից կպած չորս-հինգ սանտիմետրանոց քարե կտորներ, որ համարյա չէի էլ տեսնում. խանգարում էիր», – ավելացնում է՝ հիմա արդեն ծիծաղելով։Իմ անունը երևի կլիներ տատիկիս անունը՝ Մարիետա, կամ հորաքրոջս սիրելի տիկնիկի անունը՝ Մարիանա, բայց ես հիմա կրում եմ հորաքրոջս անունը՝ Արմենուհի։
Ես, ինչքան ինձ հիշում եմ, պետք է, որ տղա ծնվեի (բժիշկներն էին ասել)։ Բայց դեկտեմբերի յոթը փոխեց ամեն ինչ՝ անգամ սեռս, որ դառնամ կորուսյալ դստեր ու քրոջ փոխարինողը։ Բայց ես մի ողջ կյանք անհաշտ եմ ապրում թե՛ սեռիս, թե՛ անունիս հետ։ Ես նեղացա բժիշկներից, որ ինձ խաբել էին, թե տղա եմ, իսկ անունս էլ՝ տանը միշտ կանչում են քուրիկ, ընկերներս՝ Արմինե, ու այդպես էլ երևի չկարողացա դառնալ իմ՝ հավերժ տասներկուամյա հորաքրոջ իրական փոխարինողը:
Երբ դեռ չէի ծնվել, հորաքույրս եկավ տատիկիս երազում։ Մինչ օրս տատս լացակումած պատմում է այդ երազն ու համբուրում արդեն շուտով երեսունամյա «թաթիկներս»։
– Արմենուհիս խառնված, մատաղի կաստռուլկի կռիշկեն ձեռը, կաստռուլկեն ման գուկար։ Վերջը չգտավ։ Էկավ, կափարիչը տվեց ձեռս ու ըսեց՝ մա՛մ ջան, չգտա, կորավ։ Գոնե կափարիչը ամո՛ւր պահի, – արցունքները սրբելով՝ այս անգամ էլ տեր հորն էր պատմում տատս։
– Մյուս աղջի՞կդ է, – մատնացույց անելով մորս՝ հարցրել էր տեր հայրը։
– Չէ՛, հարսս է, տե՛ր հայր։ Հղի՜ է։
– Աղջիկ կունենա ու աղջկադ տեղը կզբաղեցնի։ Կափարիչը թոռդ է, իսկ կաթսան՝ աղջիկդ, որն էլ չկա, – մեկնաբանել էր տեր հայրը։
Դե՜, հետո՝ մի ցուրտ ու ձյունառատ օր, այդպես էլ չսպասելով գարնանը, որոշեցի ութնուկ ծնվել։ Ծննդատուն չէր, այլ ինչ-որ կիսաքանդ մանկապարտեզ։ Չկար ոչ մի նորմալ բժշկական սարք ու հարմարություն։ Բայց կար այն, ինչ կար…
Կարելի է ասել՝ մերոնք ինձ բմբուլների մեջ են պահել, ու դրա վառ հետևանքը իմ կամակոր լինելն է։ Ինձ լավ հիշում եմ մանկապարտեզում։ Ամեն ինչ անում էի, որ չքնեի ու պատկերացրեք՝ հաջողվում էր, թեև հիմա փոշմանում եմ. մարդուն էլ ասեն քնի, իսկ նա հակառակվի։ Մանկապարտեզն ինձ համար ասոցացվում էր Էմմա տատի գոգնոցի, համով հացի, Շողիկի և, իհարկե, ոջիլների հետ (վերջին ասածներս կարելի է վերաձևակերպել այսպես՝ ոջլոտ Շողիկի հետ)։
Ես սիրում էի Շողիկին ու, ի հեճուկս բոլորի, նստում նրա կողքին ու խաղում հետը, մինչև մի օր այդ կենդանիները հայտնվեցին նաև իմ՝ սաթի պես սև մազերի մեջ։ Դե էլ չպատմեմ՝ ինչ դժվարությամբ ձերբազատվեցինք դրանցից, բայց ես հանձնվողը չէի. նա իմ ընկերուհին էր ու վերջ։ Խմբում արդեն շատերն իրենց հյուսքերում ունեին այդ «հրաշք» կենդանիներից, ու բոլորը մեղադրում էին իմ կապուտաչյա, թախծոտ ու լռակյաց ընկերուհուն։ Անգամ, երբ վիճում էին իրար հետ, ասում էին՝ «Խելո՛ք մնա, թե չէ հիմա կբերեմ Շողիկի ոջիլներից ու կգցեմ մազերիդ մեջ»։ Ես ծեծում էի բոլորին… հա՜, հա՜, իրոք, ծեծում էի։ Բայց այնքան աղմուկ բարձրացավ, որ տնօրենը կանչեց Շողիկի մայրիկին ու չգիտեմ, թե ինչ եղավ։ Միայն հիշում եմ՝ մայրը լացելով Շողիկին տարավ տուն։ Ես էլ լացեցի․․․
Հաջորդ օրը Շողիկն եկավ, գլխարկը հանեց… մազերը խուզել էին։
Շողիկի մայրը տան միակ աշխատողն էր․ հացի փռում էր աշխատում։ Հայրը գնացել էր պատերազմ, եղբայրը երկրորդ դասարան էր։ Ձմռանը Շողիկը հիվանդացավ։
– Խոնավությունից է,- ասաց մանկապարտեզի քույրը։
Շողիկը սկսեց հազալ ու նիհարել։
Տուն գնալու ճանապարհին տատիկս գրեթե ամեն օր սնիկերս էր առնում։ Կիսում էինք երեք մասի՝ ինձ, եղբորս ու հորեղբորս աղջկան։ Մի սնիկերսը հինգ հարյուր դրամ էր (այսօրվա պես հիշում եմ)։ Ես իմ բաժինը փաթաթում էի անձեռոցիկի մեջ ու բերում Շողիկին։ Այդ փոքրիկ կտորն ուտում էր վայելելով։
Արդեն տասը օր է՝ չկար Շողիկը, իսկ սնիկերսներս հալվում էին գրպանումս։ Բոլորը փսփսում էին, ու ես հասկացա, որ մի բան այն չէ։ Շողիկը… թոքաբորբ, խոնավ դոմիկ, ջեռուցում չունեին, մայրը դեղի փող չի ունեցել ու… Շողիկի հետ երկրաշարժ եղավ։
Փաստորեն, ժաժքն այս էր, որ մարդիկ մի օրում անհետանում են, կորում։ Ժաժք ասվածն ինձ համար ամփոփվեց իմ կապուտաչյա Շողիկի կերպարում, ու ես տխուր մտածում էի՝ ախր ինքը հորքուր չի եղել, բա հիմա ո՞վ է իր անունը կրելու, ո՞վ է լինելու իր կափարիչը։
Անցան տարիներ։ Իմ ու շատերի ճակատին գրվեց՝ ժաժքի սերունդ, ու մեզնից ոչ ոք ո՛չ լիարժեք առողջ եղավ, ո՛չ էլ բան հասկացավ իր մանկությունից։ Մոմի լույս, դվիժոկ, «Просто Мария», գիշերվա մեկից մինչ հինգը միացվող հեռուստաալիքներ, շաբաթը մեկ անգամ լողանալ, դերբի, զիպպո, դոմիկ, ու լիքը նման բաներ ասոցացվում են մեր մանկության հետ։ Ամեն մեկս մի կաթսայի կափարիչ էինք, որ առանց այդ կաթսայի այդպես էլ չհասկացանք, թե ում էինք պետք։
Ու լիքը Շողիկներ, որ ո՛չ կաթսա եղան, ո՛չ էլ կափարիչ։
