ՊԱՀԱՊԱՆ-ՀՐԵՇՏԱԿՆԵՐԸ
Պահապան հրեշտակներ ես միշտ ունեցել եմ՝ թե արական, թե իգական սեռի։ Դժվարը նրանց ճանաչելն է։ Մոսկովյան պահապան հրեշտակներն ինձ բավական արագ գտան, թեև իմ մշտական պահապանների հովանին մինչ օրս էլ առկա է։
Առանց իմ մոսկովյան «պահապան-հրեշտակների» ես հասատ այս տողերը գրելիս չէի լինի, այլ լավագույն դեպքում մոսկովյան մանր գործարար կամ բարձր վճարվող աշխատակից կլինեի, վատագույն դեպքում՝ մերձմոսկովյան ճահիճներում փտելիս (այն ժամանակ դիակիզարանների մասին շշուկով էին խոսում, ու դեռ թանկ հաճույք էր համարվում)։ Եվ իհարկե, ալֆոնս դառնալու տարբերակն էլ չարժե հաշվից դուրս թողնել, թեև աչքիս առաջ մի քանի տխուր օրինակներ կային, թե ինչպես են ալֆոնսները կամաց-կամաց վերածվում «փալասֆոնսերի»…
Մոսկովյան իմ այդ «պահապան-հրեշտակները» տարբեր կարգեր ունեին, ազգութուն, սեռ… Այս թեմաներով նկարված հոլիվուդյան ֆիլմերի նման, նրանք հայտնվում էին ակամա, երբ նրանց կարիքը խիստ անհրաժեշտ էր ինձ։ Կային այնպիսիք, որոնց կարելի էր հրեշտակապետ կամ հրեշտակապետուհի անվանել, և նրանք քիչ չէին, բայց կային նաև դրվագային հրեշտակներ, որոնց հանձնարարված էր հանգուցալուծել կոնկրետ այդ մի դրվագը։ Օրինակ, գրական մի երեկոյից հետո, երբ հրեշտակուհու հետ այնքան էինք խմել, որ «ծովը ծնկներիցս» էր ու ժամանակը կանգ էր առել, հանարծ եկավ գրական սալոնի փակվելու մասին լուրը։ Մոսկվացիներն անմիջապես նետվեցին իրենց մեքենաներն ու մեկնեցին, իսկ ես մնացի շվարած. նույնիսկ մետրոն էր փակ։ Իմ «հրեշտակն» ասաց. «Արի, ես տեղ գիտեմ, որտեղ կարող ես մնալ»։ 15 րոպե քայլելուց հետո հասանք ուսանողական ինչ-որ հանրակացարան։ Հերթապահներին ինչ-որ բան ասաց, հետո տեսա թաքուն փոխանցվող 500 ռուբլիանոցը։ Հետո ուղեկցեց մի սենյակ, որի լույսը վառել չէր կարելի։ Զանգեց ամուսնուն, ասաց, որ լրագրողական հետաքննություն է վարում (իրեն անվանում էր «բանաստեղծալրագրողուհի»), ու եթե ուշ եղավ, ապա կմնա խմբագրատանը, չի գա։ Հետո մի լավ հետաքննեցինք միմյանց։ Հետաքննության արդյունքում ես պարզեցի, որ նա միայն արտաքուստ էր թվում ձիգ ու ջահել, իսկ թե ինքն ինչ պարզեց՝ չգիտեմ, բայց մի երկու օրից խաբար ուղարկեց, որ շտապ զանգեմ, գործ կա։ Ասաց, որ հայերենից թարգամնելու կարճլիկ տեքստեր կան, և որ խմբագրությունը դրանց դիմաց լավ կվճարի։ Երբ արդեն գրեթե վերջացնում էի, իր համար էլ անսպասելի կերպով եկավ ամուսինը։ Ծանոթացանք։ Ամուսինը բավական հաճելի տպավորություն թողեց։ Ինքն ինձ փոխանցեց խոստացված գումարն ու ափսոսանքը դեմքին՝ դուրս եկավ ամուսնու հետ։ Աշխատանքի ծավալի հետ համեմատած գումարն իրոք լավն էր, չհաշված կեսլիտրանոց քաղցր գինին, որ թաքուն դրել էր իմ ուսապայուսակի մեջ, որ իր վրա կասկած չլինի։ Ես էլ դուրս եկա, բայց դրսում դարձյալ խոր գիշեր էր։ Մի բան էր մխիթարում՝ ամառ էր։ Մոսկովյան գրեթե բոլոր ծայրամասերի նման երկու հսկայական բազմաբնակարան շենքերի միջև (դրանցից ամեն մեկում համարյա մի մեծ հայաստանյան գյուղ կտեղավորվեր իր բնակչությամբ և մանր ու խոշոր անասնատեսակներով) գտա պուրակը, որտեղ պիտի մեկուսի նստարան գտնեի։ Դեպի պուրակի խորքը գնալիս մոտակա նստարանին տեսա երկու շատ սիրուն դեռահաս աղջիկների, 15-16 տարեկան, որոնք հենց շշից օղի էին խմում, հերթով։ Հրեշտակային, աննման գեղեցկություն ունեին։ Խոսում ու հռհռում էին շատ բարձր, ասես՝ սադրելով։ Թվում էր, սրանց բերանից միայն «օվսաննաներ» պիտի հնչեն, բայց նրանց հրեշտակային բերաններից դուրս եկածը միայն սեռական օրգանների ու տարաբնույթ սեռական գործողություների նկարագրություններ էին։ Որպես կանոն այստեղ նման վարքի ու գեղեցկության հրեշտակներին ուղեկցում են սպորտային կազմվածքով, մկանուտ երիտասարդներ, որոնց հանդիպելու ո՛չ ցանկություն կար, ո՛չ իմաստ, ուստի ես ճամփաս շեղեցի դեպի այգու խորքը։ Մոտ 15-20 մետր այն կողմ տեսա բերանքսիվայր մեկնված, անհասկանալի ձայներ հանող մի էակի։ Քիչ այն կողմ, մթնում ծվարած էր ինձ համար բաղձալի նստարանը, որի կողքին, ևս մի հոգի կար, որ նույնպես մռմռում էր տարօրինակ կերպով։ Երկուսն էլ, դատելով կազմվածքներից և մռմռոցի տեմբրից, տղամարդ էին։ Զգուշորեն սկսեցի քայլել՝ օղակ գծելով, որ կողքից նայողի համար «շառից հեռու» մնալու ցանկությունս ոչ թե փախուստ դիտարկվի, այլ հենց «շառից հեռու» մնալու ցանկութուն։ Արահետը դուրս էր բերում դեպի աղջիկների գրաված նստարանը։ Անցա` նստարանից բավական հեռու մնալով, բայց թիկունքից լսեցի աղջկա հարբած ձայնը.
– Հեյ, «կազյոլ», էդ ո՞ւր, բա մե՞նք։
Ես ներքուստ գերլարված (այստեղ շատ հաճախ կռիվ սարքողը հենց աղջիկներն են), բայց արտաքուստ հանգիստ ու սառնասիրտ շրջվեցի.
– Ե՞ս։
– Վայ, չէ, քեզ հետ չէի,- հետո մի տեսակ անհասցե, ոչ այն է՝ ինձ, ոչ այն է ընկերուհուն, հարցրեց.- ո՞ւր են էդ «կազյոլները»։
Ակնհայտ էր, որ բերանքսիվայր պառկածին ու տարօրինակ մռլտոց հանողին էր որոնում։ Ես գլխով ցույց տվեցի նրանց գտնվելու վայրի ուղղությամբ։ Նա մի քանի քայլ գնաց դեպի ցույց տվածս կողմը, բայց նրա ներսում ընդունած ալկոհոլի քանակն ալեկոծվեց ու հրեշտակուհին քիչ մնաց տապալվի ճոճքից։ Ծառից բռնվելով՝ ասաց.
– Թող գնան (կյուրեղատառ բուն սլավոներենով տղերքին ուղարկեց անհայտ սեռական օրգանի գիրկը)…- հետո դարձավ ինձ,- մոտդ խմելու բան կա՞։
Ես ցույց տվեցի գինին.
– Կա, բայց թնդության աստիճանն իջեցնելը լավ չի, կարող ես անջատվել…
– Բացի՛,- մեզ մոտեցած ընկերուհու հետ ասացին գրեթե միաձայն։
Մոտեցանք նրանց գրաված նստարանին, ու ես հասկացա, թե ինչու էին նրանց ընկերները «հանգել». երեք շիշ օղու կողքին 6-7 հատ «Բալթիկա 9»-ի լիտրանոց դատարկ շշեր էին ընկած, դոզան մի քիչ շատ էին իջեցրել… Գինու առաջին մի քանի կումից հետո աղջիկներից մեկը նետվեց դեպի թփերը, իսկ մուսը, շիշը բերանին տանելով՝ նստեց նստարանին։ Թփերից եկող ձանարկումներից պարզ էր, որ աղջիկն ազատվում է ստամոքսում կուտակված ալկոհոլի ու սնունդի մնացորցորդների բալաստից։ Նստարանին մեկնվածն ուզեց վեր կենա, որ օգնի ընկերուհուն, բաց չկարողացավ ու աղերսող հայացքով նայեց ինձ.
– Վիկային օգնի, լավ չի։
Վիկային գտա չորեքթաթ վիճակում։ Ասաց.
– Ադեն լավ եմ, հիմա վեր կկենամ…
Օգնեցի, որ վեր կենա։ Ուսերը գրկած հասցրի նստարանի մոտ, բայց հիմա էլ մյուս աղջիկն էր անջատվել, ընկերուհու՝ «Մաշա» կանչին չպատասխանեց.
– Օգնիր Մաշային,- աղերսող հայացքով ասաց հազիվ ուշքի եկած Վիկան։
– Բայց ես բժիշկ չեմ, չգիտեմ ինչ անեմ։
– Տղամարդ չե՞ս,- ինձ համար անսպասելի ասաց Վիկան,- դիր ու հագցրու, նա դրանից է ուշքի գալիս։
Ես կարկամեցի, բայց դեռահասի խորհրդին հետևելն իհարկե ծայրահեղ անմտություն կլիներ։ Արձակեցի վերնաշապկի վերևի կոճակները։ Օղու շշերի կողքին ջրի կիսատ շիշ էլ կար։ Պարունակությունը դատարկեցի վզին ու կրծքերին։ Աչքս չէր կտրվում մատղաշ, շարմաղ կրծքերից։ Մի երկու րոպեից սկսեց ուշքի գալ։ Նստեցրի ընկերուհու կողքին։ Երբ մի քիչ ուշքի եկավ, լուռ գրկեց ընկերուհուն։ Գրեթե չէին խոսում։ Հետո նայեց ինձ, առանց բառ ասելու իջավ նստարանից, քանդեց ջինսե շալվարի կոճակը, շալվարն իջեցրեց՝ մերկացնելով հիրավի եզակի բարեմասնությունները, ոտքերը մի քիչ բացեց, 90 աստիճան թեքվելով՝ բռնեց նստարանի մեջքից ու ասաց.
– Արի արա, թե չէ աչքդ ոչ ծծերիցս ես կտրում, ոչ ոտքերիցս։ Հետո չեմ տա, ես սևերին չեմ տալիս…
* * *
Մի խոսքով, իմ մոսկովյան «հրեշտակները» տարբեր ժամանակահատվածի ու տարբեր գործառույթների համար էին հայտնվում։ Օրինակ՝ մոսկովյան հայերի մեջ հարգանք վայելող կլորիկ թարգմանիչը, որն, իմանալով Մոսկվա գալուս նպատակը, ցանկություն էր հայտնել հանդիպել, օգնել։ Հանդիպումը ստացվեց այն ժամանակ, երբ ես մի քանի օրով դարձյալ հայտնվել էի անօթևանի կարգավիճակում։ Հանդիպեցինք մետրոյի մոտ։ Մի ժամ զրուցում էինք գալուս հիմնական նպատակի մասին, դրա բարդությունից, ինստիտուտի ռեկտոր Եսինից, որը նրան հանել էր գործից… Խոստացավ ամեն ինչով օգնել, կոնտակտներ տալ։ Ասաց՝ «կներես, տանս տեղ չկա, նեղվածք է, չեմ կարող անգամ մի գիշերով քեզ ընդունել»։ «Սովորաբար,- զգուշորեն ակնարկեցի ես,- ես խոհանոցում եմ նստում, քանի որ լուսամուտի մոտ ծխում եմ ու քունս էլ չի տանում։ Շատ-շատ մի տասը րոպե ննջեմ»։ Դե ակնարկս էլ ակնարկի նման չէր, գրեթե ուղիղ տեքստով ասացի, որ այդ օրը գնալու տեղ չունեմ։ Ասաց՝ «ախր ես նորմալ խոհանոց էլ չունեմ»։ Նրան հրաժեշտ տալուց հետո ստիպված նորից զանգեցի Գալյային։ Ասաց՝ «Հը, ոստիկանությո՞ւն ես ընկել, թե՞ էլի գնալու տեղ չունես»։ Հետո լռությունս ճշգրիտ գնահատելով ասաց՝ «Եթե մոտդ մետրոյի փող կա՝ արի»։
Բայց հանճարեղ թարգմանիչը, որի «վաստակն «ըստ արժանվույնս» չգնահատեց նենգադավ հայրնիքն ու Նոբելյանի ներկայացնելու տեղ՝ մի խղճուկ մեդալ տվեց», ճիշտ էր ասում, իրենցը խոհանոց չէր, «խոհանոց պլյուս» էր։ Դա ես իմացա մոտ մի տարի անց, երբ հանճարի սիրտը «պենտիմ չորս» էր ուզում, ու Յուրան ասել էր, որ ես այն կարող եմ իր համար հավաքել, հենց իրենց տանը։ Ինքը մոռացել էր մեր առաջին զրույցի այդ մասն ու հրավիրեց իր տուն, «պենտիմ չորս» հավաքելու։ Ինքն ու կինն իրոք նեղվածքում էին ապրում, եղած-չեղածն ընդամենը երեք սենայակնոց բնակարն էր, ընդարձակ խոհանոցը չհաշված, որտեղ խոհանոցային հատուկ սարքավորումներից բացի նաև կնոջ մարզասարքերն էին հանգրվանել։ Երեխաներ էլ չունեին։
Այո, նրանց մեջ կային թե՛ հիրավի պահապան-հրեշտակներ ու հրեշտակապետեր, թե՛ տվյալ պահն ու իրավիճակը հանգուցալածուման հասցնելու համար նախատեսված հրեշտակիկներ։ Ու եթե աստվածաշնչյան զուգորդումներով առաջնորդվենք, ապա նրանց մեջ անպայման պիտի լինեին նաև տարբեր կարգի ու չափերի «անկյալ հրեշտակներ», որոնց վարքը, ինչպես իսկական «անկյալ հրեշտակների» դեպքում է, չէր կարող զուտ դրական կամ բացասական լինել, նրանք ուղղակի անկանխատեսելի էին։ Դրանցից մեկը Սեթոյիչն էր։
