Նորից ամառ էր։ Սերինեն սովորություն ուներ ամեն ամառ հագուստից բացի վերադասավորելու նաև անձնական իրերը՝ փաստաթղթերը, հին հեռախոսահամարները, բացիկները, նամակները, ալբոմներն ու․․․ հիշողությունները։ Այս ամառը չէր կարող բացառություն լինել, որովհետև, ինչպես նկատել էր, դեռ ապրում էր։ Մանր-մունր իրերը վերադասավորելուց, նորից ավելցուկներ գտնել, թափելուց հետո դողացող ձեռքը մոտեցրեց ալբոմների ներքևում առանձին ծրարի մեջ դրված մի քանի նկարներին։ Այս անգամ որոշեց անպայման բացել, քանի որ տանը մենակ էր․ արդեն մեկ տարի էր, ինչ աղջիկը փախել էր արաբ փեսացուի հետ, ո՞ւր էր փախել, ումի՞ց էր փախել․․․ Աշխարհում միակ իր մասին հոգ տանող էակից՝ մորի՞ց, որը նրա կյանքի առաջին հինգ տարուց հետո (ու այդ հինգ տարիներին էլ), երբ հայրն ինչ-ինչ հանգամանքներում մահացել էր, իրեն ամբողջապես նվիրել էր դստերը։ Մորի՞ց, որը միայն կօրհներ աղջկա երջանկությունը, եթե այն իսկական լիներ, եթե հորինովի չլիներ, եթե հիմքում սերը լիներ։ Դուռը ներսից կողպեց վստահ լինելու համար, որ հարևան Անգինը, ով իր սուրբ պարտքն էր համարում ամեն առավոտյան և երեկոյան ստուգել Սերինեի ողջությունը և ոչ՝ որպիսությունը, ներս չի մտնի։ Նորից ձեռքն առավ ծրարը, հանեց նկարները, որոնք հակառակ կողմով էին, մոտեցրեց քթին ու շնչելով՝ մինչև հոգու քարացած անկյունները հասցրեց հիշողության բույրը։ Արդեն քսանհինգ տարի էր, ինչ Սերինեն լաց չէր եղել, ու երբ հիշողության բույրը փորձեց սողանքներ իրականացնել արցունքաբեր ճանապարհներին՝ ինքն իրեն սաստեց ու նկարները հեռացրեց քթից։
Երեք նկար էր ու մի պատմություն։ Իսկ որ ինքը ավելի հստակ գիտեր՝ մի պատմության ավարտ։ Առաջինում աղջիկն էր՝ երկու պոչիկներով, դիմացի ատամը ընկած, երջանիկ ծիծաղով, որը կարծես լսվում էր նկարի անկյուններից։ Այդ պահին փոքրիկ Սառան իրոք երջանիկ էր՝ հոր հետ անկուշտ խաղից ու բարձերը անխնա իրար վրա շպրտելուց հետո նոր գնած ապարատով ոգևորված լուսանկարվում էր։ Ու քանի որ ժապավենն էլ նոր էր՝ որպես առաջին նկարվող՝ հնարավորություն ուներ չորս անգամ նկարվելու, բայց Սերինեն տպել էր միայն ամենաստացված նկարը։ Հաջորդը հոր ու աղջկա նկարն էր՝ բարձերը գրկած, երկուսի դեմքին էլ մինչև վերջին սեղանատամները երևում էին։ Այստեղ լսվում էր Հակոբի ձայնը՝ «Նորմալ կնկարես, որ մի անգամով մարդավարի նկար ստացվի»։ Երրորդ նկարը, որը շրջելիս Սերինեի ձեռքերը նորից դողացին, նկարել էր Սառան՝ ինքն ու Հակոբն էին։ Նայեց երիտասարդ ու գեղեցիկ կնոջ երջանիկ ժպտացող դեմքին՝ ինչպես տեսել ու բնութագրել էր նկարները տպող ու Հակոբի մահն ափսոսանքով հիշող տղամարդը։ Եթե նկարում ինքը չլիներ, գուցե նախանձեր, գուցե չնկատեր սեղմված ափը, միայն կծկված շուրթերով երեսին մի կերպ նկարած անգույն ժպիտը, որից անգամ այտերի փոսիկները չէին հայտնվել։ Եթե ինքը չլիներ, գուցե նկարի աչքերի բիբերով ետ չգնար ու տարիներ առաջվա փոսը չընկներ։ Փոս, որից այդպես էլ չկարողացավ դուրս գալ։ Այդ անդունդը ինքը չէր ընտրել, ինքը չէր գծել, պարզապես հայտնվել էր անդունդում՝ առանց նկատելու դրա խորությունը, առանց հաշվարկելու, որ նման անդունդներից դուրս չեն գալիս։ Այդ լուսանկարից կես ժամ առաջ էր՝ երեկոյան ժամը վեցին, երբ Հակոբը տան դուռը զգուշորեն բացեց այնպես, որ քնած Սառային չարթնացնի․ Սառան այդ ժամին միշտ քնած էր։ Սերինեն այդ հոտը, տան որ անկյունում էլ լիներ, զգում էր։ Այդ հոտը իրենց ծանոթության օրն էր առաջին անգամ զգացել։ Երբ համարձակություն էր հավաքել հորը՝ ով միակ շահագրգիռ կողմն էր իր ու Հակոբի ամուսնության, և ում գոհացնելու համար ի վերջո տեղի էր ունեցել այն, պատմելու ալկոհոլային հոտով առաջին հանդիպման մասին, հայրը սաստել էր նրան՝ ասելով, որ գոտեպնդման համար է խմել, տղա է, նորմալ է։ Ու այդ «նորմալ» երևույթն ամեն օր խեղդում էր Սերինեին, սեփական աչքերում ականատես էր դարձնում իր մահվանը։ Նորից հարբած էր։ Նորից աչքերը կարմրած, կլորացած, ոտքերը՝ հավասարակշությունը պահելուն անկարող՝ հասավ խոհանոց, քաշեց Սերինեի թևից, ու դանակի սպառնալիքով գնացին սենյակ։ Սերինեն երբեմն հակաճառում էր նրան, բայց դանակը զուտ սպառնալիք չէր, այն իր գործը լավ գիտեր ու հարկ եղած դեպքում լռեցնում էր լաց լինող կամ իր բառերով Հակոբի գլուխը տանող կնոջը։ Կին, որը ամուսնությունից հետո ոչ մի օր բարձի փափկությունը չէր զգացել, որի համար այդ տարիներին բարձը ամենաթաց հանգրվանն էր, և որի ապրելու միակ մխիթարանքը Սառան էր։ Գնա՞ր, ո՞ւր գնար․․․ Արդեն յոթ տարի էր՝ մայր չուներ, հայրը չէր ընդունի։ Սառայի հետ գնալուց հետո մանկատունն էր լինելու լավագույն ելքը դստեր համար, ում կարիքները հոգալ ինքը դեռ չէր կարող, որովհետև ժամանակին՝ «Սարոն հո չէ՞ր մեռել, որ իր աղջիկն աշխատեր ու իրեն պահեր», իսկ ամուսնությունից հետո՝ «Հակոբի կինը չպետք է աշխատեր»։ Ու այդ ժամանակ արդեն երեսուներկու տարեկան Սերինեն, որը երազել էր իր վաստակածը ձեռքն առնել ու գոնե մի անգամ սրտի ուզած պահին իր սիրած պաղպաղակը գնել՝ առանց որևէ մեկին այդ մասին խնդրելու՝ մերժվելու պատկերը գլխում ունենալով, կյանքում ոչ մի օր չէր աշխատել։ Գնալու ոչ տեղ ուներ, ոչ էլ հնարավորություն՝ այդ տեղը ստեղծելու, իսկ Սառային փողոցում քնեցնելու միտքը խենթացնում էր նրան։ Երկու անգամ առաջարկել էր Հակոբին բաժանվել, իրարից հեռու խաղաղ ապրել, բայց Հակոբը խոստացել էր սպանել, եթե մի անգամ էլ նման թեմայով խոսի կամ փորձի թաքուն քայլ անել։ Այդ օրը Սերինեն լուռ հնազանդվեց Հակոբին, ոչ մի բառ չարտասանեց։ Անտարբեր աչքերը այդ օրը ոչ մի անգամ չհանդիպեցին Հակոբի աչքերին։ Երբ Սառան արթնացավ ու, ինչպես միշտ, կանչեց մորը, Հակոբը շտապեց Սառայի մոտ՝ Սերինեին թողնելով սենյակում։ Նա պիջակի գրպանից հանեց ապարատը և ոգևորությամբ սկսեց խաղալ դստեր հետ ու լուսանկարել նրան։ Հետո Սառան համառեց, որ անպայման կանչեն Սերինեին, ով եկավ միայն այն ժամանակ, երբ հաջողվեց արցունքները թողնել սենյակում, աչքերի շուրջը դիմափոշով պատել, որ Սառան, ով ոչ մի անգամ չէր տեսել մոր արցունքները, այս անգամ ևս չտեսներ։ Միայն ինքն էր, որ նկարում տեսնում էր այդ մեռելային սառնությունը, զգում էր հոտը, որը հաջորդ առավոտյան լցվել էր տնով մեկ։ Այդ սպիրտոտ մահահոտը մինչև կյանքի վերջ ու երևի դրանից հետո էլ զգալու է ինքը։ Այդ օրն էր, որ աշխարհից, իր բախտից, հոր նվիրած բախտից նեղացած ու դառնացած՝ զգաց իր բարձի ծանրությունը, որը աղից քարացել էր ու տարիների՝ աշխարհից կողպած իրականությունը իր մեջ պահելուց հոգնել էր։ Ու հենց ինքը՝ բարձը մղեց Սերինեին անջատել սիրտը, միտքը, աղիանալ, քարանալ նրա պես, ու նրա հետ էլ գիշերով վերջ տալ մի պատմության, որի հավերժ լացող հերոսն էր դարձել ակամա։ Թաղման օրը ոչ մի կաթիլ արցունք չհոսեց նրա աչքերից, ոչ էլ դանակի վախից հարկադրված լացելու պարտավորվածությունն ուներ։ Ոչ ոք այդպես էլ երբեք չիմացավ, որ Հակոբի սիրտը շատ խմիչքին չդիմանալուց չէ, որ որոշել է այլևս չզարկել ու հնարավորություն չտալ ձեռքը վերցնել հաջորդ բաժակը, դանակը ու ուրիշների՝ այսինքն՝ Սերինեի կյանքը։ Ոչ ոք այդպես էլ երբեք չկարդաց Հակոբի ու Սերինեի վերջին նկարի պատմությունը, որը պատմության ավարտ էր, չվերջացող, չայրվող, չթաղվող ավարտ․․․
Դուռը թակեցին։ Սերինեն շտապով տեղավորեց նկարները ծրարի մեջ, ու ինչպես միշտ, այս անգամ էլ որոշեց հաջորդ վերադասավորության ժամանակ այրել նկարներն ու նրանց պատմությունը, ինչը միշտ չէր հասցնում անել, որովհետև ամեն անգամ, երբ հասնում էր ծրարին, այնքան երկար էր այն մնում ձեռքին, մինչ ինչ-որ մեկը վերադարձնում էր նրան ներկա։ Սառան էր՝ երեխան գրկին, ուռած աչքերով ու Սերինեի գնած ուսապարկը՝ ուսին։
– Պատմությունս հորինովի էր, մամ, ավարտվեց․․․
Սերինեն գրկեց աղջկան, որը գիտեր, որ ինչ էլ պատահեր, մոր տաքուկ ու ապահով գիրկը միշտ ընդունելու էր իրեն։ Նրա աչքում մայրն ամենաուժեղ, ամենաաշխատասեր (քանի որ աշխատում էր երկու հերթափոխով), ամենախելացի կինն էր, որը ցանկացած պատմության ավարտը տեսնում էր դեռ պատմության նախաբանին․․․
