Մանուշակ Քոչարյան/Մյասնիկյան-Լուսավորիչ-Թումանյան-Տիգրան Մեծ-Մյասնկյան

Ես հանցագործ եմ: 41 տարեկան: Ծնվել եմ Երևանի 3-րդ մաս կոչվող թաղամասի Զաքարյան փողոցի շենքերից մեկում:

Իմ  երիտասարդությունն սկսվել է բանտի ճաղերի ներսում:

Ծնողներս հասարակ մարդիկ են՝ միապաղաղ, օրինակելի կյանքով ապրող: Քույրս ամուսնացել է վաղ տարիքում:

Հերթական ազատ արձակվելուս օրը 2021թ. հոկտեմբերի 4-ն է: Իրերս արդեն հապճեպ չեմ հավաքում, որովհետև այդ պատերը հարազատ են, քան մեր տան պատերը:

Ազատության մեջ մի տեսակ անգործության եմ մատնված, իսկ կալանավայրում, մտերիմ ու գաղափարակից մարդկանցով շրջապատված, օրերս անցնում էին հագեցած, նույնիսկ ուրախ: Այնտեղից ես անսովոր զզվանք էի զգում ազատութան մեջ ապրող մարդկանց հանդեպ, նրանք այնպիսին են, ինչպիսին եղել եմ ես երբևէ ու չեմ ուզում հիշել, որ այդպիսին եղել եմ:

Այսօր՝ 2021թ. դեկտեմբերի 16-ին, ես մի լավ առաջարկ եմ ստացել արտասահմանից: Պատվիրատուն շատ գործնական ու ֆինանսապես կայացած կին  է: Նրա պահանջը կատարելը դժվար գործ չէ, հետևանքներին ևս պատրաստ եմ՝ վերադարձ ճաղապատ «տուն», վարձատրությունն էլ ողջ կյանքում կապահովի իմ՝ արդեն ծերացած ծնողներին, ովքեր կարծում են, որ իմ՝ լույսաշխարհ գալը մեծ թյուրիմացություն էր ու մեծ դժբախտություն:

Հիմա կարող եմ  մի մեծ օգուտ տալ այդ խեղճ մարդկանց՝ ապացուցելով իմ գոյության օգտակարությունը:

Իմ գործատուի պատվերը մի աղջկա կյանք է, ով ապրում է Վանաձորում: Նրա գոյությունը, ինչպես հասկացա, խանգարում է ռուս գործընկերուհուս: Չնայած, որպես կանոն, ռուս կանայք են խանգարում հայուհիներին: Սա էլ հակառակ  դեպքն է:

Գումարի մի մասը փոխանցվեց՝ պայմանով, որ մեծ մասը կստանամ գործն ավարտելուց անմիջապես հետո, ինչը պետք է չուշանար մեկ շաբաթից:

Ես մեկնեցի Վանաձոր՝ գտնելու իմ զոհին: Նրան գտնելը դժվար չէր:

Ահա, նա քայլում է իր ճերմակ, մեծ շան հետ Վանաձորի կենտրոնական փողոցներից մեկով: Այնքան անշուք ու բարակ է, դունչը սուր, սև մազերով, սկզբում նույնիսկ կասկածեցի, որ սա է պատվերս:

Սկսեցի ուսումնասիրել: Իմ վարձակալած բնակարանի պատշգամբը Մյասնիկյան 7 հասցեից նրա տան պատշգամբին է նայում՝ Մյասնիկյան 6, դեմ-դիմաց են, իմ պատշգամբը մի քիչ դեպի վերև, դեպի Տիգրան Մեծ պողոտա:

Այս աղջիկը բոլորովին մենակ մեկն է: Առավոտյան, չեմ հասկանում, թե ո՞ր ժամին է գնում աշխատանքի և ի՞նչ ճանապարհով: Իսկ երեկոյան 4-ից 5 անգամ զբոսնում է շան հետ՝ Մյասնիկյան- Թումանյան- Տիգրան Մեծ- Մյասնիկյան օղակով: Շունը խնամված է և տերը՝ նույնքան անխնամ, միշտ նույն սպիտակ, բայց արդեն դեղնած ձմեռային բաճկոնով, մազերը միշտ հավաքած գլխի երևում՝ տատիկական կոս, սպորտային կոշիկներով, անհրապույր, անհաղորդ մեկը: Տպավորություն է, որ նա ոչ ոքի չի տեսնում: Այս աղջիկը նման է հոգեկան շեղումներ ունեցող մեկի, նա անվանական կանչում է փողոցի շներին /երևի ինքն է այս անունները տվել փողոցի  շներին՝ Կոսմոս, Սվկո, Գուլի/ կերակրում ու շարունակում զբոսանքը՝ շան պարանը պինդ բռնած: Քայլելու ողջ ընթացքում բարձրաձայն խոսում է բջջային հեռախոսով, միշտ կշտամբանքով, միշտ ափերից դուրս գալով, նա միշտ մոր հետ է խոսում: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ է ասում այդ կնոջը այսքան շատ ու այսքան գռեհիկ:

Երեկ ես գնում էի զուգահեռ մայքով, մտածեցի՝ հենց հասնի Լուսավորիչ փողոցի ծառուղու ստվերոտ մասին, կարելի է անմիջապես վերջը տալ: Ես արդեն պատրաստ էի, բայց այդ պահին մի խումբ խոշոր շներ հարձակվեցին նրա շան վրա. գործս արհեստականորեն հետաձգվում է: Աղջիկը պաշտպանում է շանը՝ ինչպես կարող է, պտտում է նրան իր շուրջը ու ընթացքում ոտքերով հարվածներ հասցնում շներին: Իր շունն էլ, իր հերթին է հարձակվում նրանց վրա, քաշքշում աղջկան: Այս տհաճ տեսարանը ձգվում է այնքան, մինչև  մոտակա մթերային խանութի աշխատակիցը, փայտը ձեռքին, հասնում է օգնության: Աղջիկը, շան պարանը ձեռքում ամուր պահած, շտապում է դեպի փրկություն՝ դեպի տուն:

Այսօր ուզում եմ գործս ավարտել, չնայած այս աղջիկն այնքան բարակ է, որ նշանակետին խփելու համար պետք է բավական մոտ լինել, միևնույն է, այսօր ավարտելու եմ այս պատմությունը: Ես այնքան հանգիստ եմ այս հարցում, համոզված եմ՝ սրանով ոչ ոք չի հետաքրքրվելու, հնարավոր է անգամ բողոք չլինի այս գործով, այս աղջիկը  ոչ ոք չունի: 

Իր ժամին իջել է զբոսանքի: Սա կարճ մի պտույտ է, ես կսպասեմ երեկոյան երկար զբոսանքին: Ահա և նա՝ շան պարանը մի ձեռքում, մյուս ձեռքում բջջայինը, կրկին գոռգոռալով սլանում է: Այսօր ես լսեցի. նա անվերջ կրկնում է. 

-Աղոթե՞լ ես ինձ համար, լավ չես աղոթել,- ասում է մորը:

Շարունակում է ճանապարհը՝ առանց շուրջը նայելու, արագ, անհասկանալի, լրիվ իրեն կորցրած մի կերպարանք, սրա ի՞նչը սպանեմ: Հանկարծ փողոցն անցնելու պահին մի մեքենա արագ ընթացքով հարվածում է շանը՝ վնասում պոչը: Շունը վայնասուն է բարձրացրել, սա գկել է շան ու կրկին՝ արագ ընթացք դեպիփրկություն՝ դեպի տուն:

Այսօր դժվար եմ արթնացել, գիշերը չկարողացա քնել: Այդ պատկերը՝ իրենից էլ մեծ շանը գրկած, հետամնաց անցորդների զզվանքով լի և մեքենաներից կախված հռհռոցների ներքո նա սլանում էր մի ուղղությամբ, ուր ոչ ոք նրան չէր սպասում: 

Չգիտեմ՝ այսօր զբոսանք կլինի, թե՝ ոչ, բայց պետք է արագացնել, գումարի մասն արդեն վերցրել եմ, գործն էլ առանձնապես դժվար չէ:

Զբոսանքի ժամն է, ահա, նա նորից գոռում է հեռախոսի մեջ, մոր հետ է խոսում, այսօր գնում եմ նույն մայթով, ավելի մոտ եմ քայլում: Լսում եմ.

-Լավ եմ, մամ, դու այսօր աղոթե՞լ ես: Լա՛վ չես աղոթել, մամ, լա՛վ չես աղոթել, ես այսօր էլ եմ արթնացել: Աղոթի՛ր: Շա՛տ աղոթիր, երկար՛ աղոթիր, որ ես չարթնանամ: 

Շունը ծառի տակ պպազած է,   ես շատ մոտ եմ աղջկան,  ես ուզում եմ, որ նա շրջվի դեպի ինձ, ես ուզում եմ մոտիկից  տեսնել նրա դեմքը:  Մայթեզրի կիսաքանդ տան ցանկապատից մի կատու է ցատկում  և այսօր էլ այս կատուն է խանգարում գործիս: Շունը ակնթարթորեն նետվում  է կատվի հետևից՝ քարշ տալով երեսնիվայր ընկած տիրոջը: Բնականաբար, ես նրան օգնության չեմ հասնում, գուցե շունը քարշ տալով նրան գցի փողոց, ես էլ զանգեմ պատվիրատուիս ու հայտնեմ, որ սպանել եմ: Ո՛չ, նա մինչև վերջ բաց չի թողնում  շան պարանը, նայում եմ հակառակ մայթից, թե ինչպես է նա արյունոտ ձեռքերով գրկում սպիտակ շանը ու կրկին՝ դեպի փրկություն, դեպի տուն: Այդպես արագ քայլում են միայն տղամարդիկ:

Գնում եմ վանաձորյան իմ անկյունը: Գիշերը նրա պատշգամբին արտացոլվում է խոհանոցի լույսը: Նա գիշերները չի քնում:

Զանգ եմ ստանում պատվիրատուից: Գործատուս նյարդայնացած է, նրան բարկացնում է, որ դեռ չեմ սպանել աղջկան: Ես հավաստիացնում եմ, որ սա իմ կյանքի ամենահեշտ գործն է և երկու օրվա մեջ կավարտեմ այն: Այսօր վաղ եմ  արթնացել: Օրը պետք է անցկացնել, երեկոյան էլ, Աստծո հաջողությամբ, հանձնել բնակարանը և մեկնել:

Ժամը 16:00 է, ես քայլում եմ այս տխուր քաղաքի բոլոր կենտրոնական փողոցներով: Մտնում եմ սրճարան, նստում եմ քաղաքային զբոսայգում: Ժամը 20:00 է, ահա աղջիկը՝ շան հետ դուրս եկավ Մյասնիկյան փողոց, իջնում է դեպի Գր. Լուսավորիչ. երթուղին անփոփոխ է: Ես հագել եմ մեծ գրպաններով սև պիջակ, ձեռքերս գրպաններիս մեջ, ականջակալներս նրա համար են, որ երաժշտության ներքո զբոսնողի տպավորություն թողնեմ: Այսօր քայլում եմ նրա հետևից մոտ հինգ քայլ հեռավորության վրա, նա ոչինչ չի նկատում՝ բացի շնից: Թեքվում է դեպի Լուսավորիչ փողոց, ընթացքը՝ դեպի Թումանյան, այստեղ շատ են ծառերը, այստեղով այս ժամին հաշված մարդիկ են անցնում: Ես մոտ եմ աղջկան: Իր խոշոր, սև գնդով նա նման է երիտասարդ տատիկի: Զանգում է մորը.

-Աղոթե՞լ ես, լա՛վ չես աղոթել, ես էլի արթնացել եմ, ես էլի կամ: Երանի ինձ չունենայիր: 

Հարցնում է, թե ինչու է մայրն իրեն լույսաշխարհ բերել, նորից է հարցում, անդադար: Հետո կրկնում է «Աղոթի՛ր» հրամանը: Այս ցնցման մեջ տեսազանգ է միանում, տեսազանգի ժամանակ հեռախոսի ձայնը բարձր է, ես լսում եմ մոր ձայնը. նա լալիս է ու ցածրաձայն խոստանում.

_Կաղոթեմ:

Եթե այդ պահին աղջիկը շրջվեր ու հարցներ ինձ, թե ինչ է ուզածս և ես ասեի՝ կյանքդ, նա կհամաձայներ ու կկարծեր, որ մայրն այս անգամ ի խորոց սրտի աղոթել է իր չլինելու համար, ու Աստված մոր խնդրանքն է կատարում: Մի՞թե մայրը երբևէ նման աղոթք կուղղի առ Աստված: Նույնիսկ իմ մայրը, որ ողջ կյանքում իմ պատճառով գլխիկոր է քայլել, նման խնդրանքով չի դիմել Աստծուն:

-Դե աղոթի՛ր, ես քայլում եմ:

Կանգնել է ծառի տակ, ծառուղի է՝ կիսաթափված դեղին տերևներով: Մութ մայթին ընկած խոնավ տերևների վրա շունը կարիքներն է հոգում, աղջիկը կանգնած է անշարժ, նրա գլխի ետևում ցնցվում է մազերի գունդը:  Զենքը ձեռքիս է, ձեռքս՝ գրպանումս: Նա շրջվում է. 

Ես տեսնում եմ տանջված դեմք: Խոշտանգված հայացք: Շատ թաց աչքեր, թարթիչներ: Ցավերից սեղմված փոքր բերան: Հալված երես: Ես տեսնում եմ, որ այս աղջկան արդեն սպանել են: Նա աչքերը սրբելով, ժպտում է ինձ ու ասում, որ ճանաչեց, ես այն ոտքը վիրավոր զինվորն եմ, ողջունում է, որ ապաքինվել եմ, ինչ-որ չկապակցված բառերով բարեմաղթանքներ է հնչեցնում: Ես նրան չեմ պատասխանում. ինչ խոնավ է Վանաձորը. ժպտում եմ անհասկանալի, շարժվում եմ առաջ, ես փախչում եմ նրանից, վազում եմ դեպի վեր՝ Թումանյանով,  Տիգրան Մեծով իջնում եմ Մյասնիկյան, հասնում եմ վարձակալածս բնակարան, վերցնում եմ հեռախոսիս լիցքավորիչը, պայուսակս ու դուրս նետվում: Ճանապարհին զանգում եմ պատվիրատուիս. նա նոր է արթնացել, ուրախանում է իմ զանգից, ինձնից ակնկալում է «խեր խաբար»:

Ես բարևում եմ ու շարունակում.

-Նա սպանված է:

-Վե՞րջ,- ոգևորությունը չզսպելով, պատրաստակամորեն ավելացնում է,- հենց հիմա կփոխանցեմ մնացած գումարը:

-Մի՛ շտապեք, նրան ե՛ս չեմ սպանել, նրան սպանել եք դո՛ւք:

Տեսնես ի՞նչ է զգում մարդը, երբ ասում է.

-Աղոթի՛ր, մայրիկ, որ ես չարթնանամ:

Տեսնես ի՞նչ է զգում մայրը: