Չկա իրեն հարգող գրող, որ շան մասին մի բան բստրած չլինի։ Բստրած էլ չլինի, լեզվի տակ հաստատ մի բան պահած կլինի։ Երբ կարդացի ժամանակակից գրող Արփի Ոսկանյանի «Իմ կյանքի շները» պատմվածքը՝ ֆլեշմոբի խելահեղ միտքը շամփրեց ինձ։ Ես, որ խուսափում եմ ֆլեշմոբներից, ընկա երկմտանքի մեջ` հիմա շների՞ մասին գրեմ, թե՞ այնուամենայնիվ` կատուների։ Շունը մնում է շուն, բայց դե կատուն է Աստծո թաշկինակը։ Ինչ արած, հիմա ղուշ-գիր կգցեմ, ու թե դրամը գիրին կանգնի՝ կերկնեմ «Իմ կյանքի կատուները» կոթողային աշխատությունը երկնային էակների մասին, թե ղուշին շրջվի` կիջնեմ հողի վրա ու կանցնեմ առտնին գործերի։ Բա իմ կյանքի շները ի՞նչ պակաս տղերք են։ Չբռնե՞մ իմ կյանքի շներին կռվացնեմ իր կյանքի շների հետ ու թաթ առ թաթ, ժանիք առ ժանիք բաց թողնեմ հավատարիմ ընթերցողների վրա։ Գրական երկխոսություն են ասում, ինչ են ասում։ Միևնույնն է, ինչքան էլ շների մասին գրես, էլի քիչ կլինի, չէ որ շներն են հավատարիմներից ամենահավատարիմը, ընկերներից ամենաընկերը, շներն են մեզ ուղեկցում մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում ու մանկությունից բերում հասցնում մինչև վերջ, ու թեև մենք չենք տեսնում՝ վերջում երևի հաստատ լիզում մեր գոցված աչքերը:
Հավանաբար գլխի ընկաք, որ կոպեկը պտտվել պտտվել ու կանգնել էր ղուշի վրա, ու կոթողային գործ ու թաշկինակ մոռացած՝ ստիպված եմ արդարանալ` թե շներն էլ պակաս հրեշտակներ չեն։ Մեր գիտակցության հոսքն են՝ այսօրվա նորաձև բառապաշարով ասած։ Էս շունը իմ մանկապարտեզի ընկերն էր, էն շունը դպրոցի, մյուսը ուսանողական, հաջորդը նեղ պահի, չորրորդը զվարճանքի, իսկ էն մեկը, որ դեռ չեմ հանդիպել՝ թերևս վերջի։ Ու այդպես մեկը մեկին փոխարինելով օգնել են քարշ տալու մեր կյանքը պայմանական էս փուլից էն փուլ, սրբագրել մեր կյանքի ժամանակագրությունը մի թովիչ հայացքով կամ գործած սխրանքով։ Բայց մինչև վերջին հասնելը պիտի քարը փեշներիցս թափենք ու արձանագրենք մեր պահապանների կյանքի հիշարժան պատառիկները, ինչպես Արփին է հանդգնել, ու վերջում էլ եկել-հասել տիեզերական եզրահանգումների՝ թե ով ում է փնտրում էս իմաստալից, իսկ միգուցե անիմաստ կյանքում։
Կարծում եմ այս նախաբանը զերծ կպահի իմ գրչընկերներին ու արդարության մոլի ջատագովներին՝ Արփիի սուրբ հեղինակային իրավունքը ոտնահարելու, ուրիշի գաղափարը յուրացնելու, ինքնատիպության իսպառ բացակայության և նմանաբնույթ այլ մեղադրանքներից։ Թե մեղադրելու են, թող մեղադրեն՝ հերն էլ անիծած, կարող են բացել ու տեսնել թե ինչքան պատմվածքներ ունեմ շների մասին, պատառիկների մի ամբողջ յոթնյակ, որ իր թվի աստվածային խորհրդով կպաշտպանի ինձ ամեն տեսակի անեծք-նզովքից ու կուղեկցի դրախտի դարպասների մոտ, որտեղ հևասպառ ինձ սպասելիս կլինեն իմ կյանքի շները։
Ու քանի որ դրամը պտտվել պտտվել ու ղուշին է կանգնել, մինչ բուն թեմային անցնելը տրվեմ ինչ-ինչ լեզվաբանական նախավարժանքների։ Շունը միշտ էլ սողոսկել է մեր ճկուն ու բարբարոս լեզվի խորխորատները ու իր բերած նշխարներով համեմել մեր գեղագիտական միտքը։ Որ ասում ենք «շան կյանք», ինչու՞ ենք վատ բան ենթադրում, չարքաշ գոյության ակնարկ դնում իմաստի մեջ։ Երբևէ հարցրե՞լ ենք մեր հավատարիմ բարեկամին, թե էս կյանքից գոհ է- գոհ չէ, որ բռնել ու իր կյանքը սարքել ենք շան կյանք։ Որ ասում ենք «շան բախտ», էդ ե՞րբ ենք տեսել, որ խեղճ շունը առանց քափ ու քրտինք թափելու գնա հենց էնպես հասնի թագավորական բարձունքների, ինչպես մարդկանցից շատերն են ծնվում ոսկե գդալը բերաններում։ Որ ասում ենք «շունուգել», երբևէ մտածե՞լ ենք, որ խառնելով արյունները վիրավորում ենք շան կամ գայլի ազգային արժանապատվությունը։ Իմ խիղճը համենայնդեպս մաքուր է, ես առանց հետին մտքի եմ անդրադարձել իմ կյանքի շների կյանքի ուշագրավ դրվագներին, ու այսօր որոշել եմ նրանց բերել ու ամփոփել մեն մի պատմվածքում՝ հետագա ընթերցողների, տարբեր կենդանասերների ու հատկապես գրականագետների շան գործը հեշտացնելու համար։ Մի այլ բան էլ է մտքովս անցել, իմ համեստ կարծիքով՝ մարդու կյանքի շները հենց այնպես չեն փոխարինում մեկմեկու, այլ շներից առաջինի հոգին բույն է դնում հաջորդի մարմնում ու, այդպես տիրոջը մեկմեկու հանձնելով փոխնեփոխ, տանում հասցնում են երանելի հանգրվանին։ Շան հոտառություն ունե՞մ, թե չունեմ, չգիտեմ, բայց շան բնազդը հաստատապես հալածում է ինձ։
Գռոմն ու եղբորս կոշիկները
Գռոմը, որ հորեղբորս թեթև ձեռամբ դարձավ մեր առաջին շունը, սերում էր գերմանական հովվաշների ազնվական ցեղախմբից, գայլի բնազդը՝ տեղը տեղին, յոթ խալերը դնչին, իսկը կինոյի շուն։ Շաբաթը երկու անգամ բադի արգանակ տալու նախկին տիրոջ հորդորն էլ՝ սիրելի շանը մեզ զիջելու պարտադիր պայման։ Իր անվան ռուսերեն իմաստին հանկարծ չխաբվեք, Գռոմը ոչ ահ ու սարսափ էր, ոչ էլ որոտ-կայծակ։ Նա մի բարեսիրտ շուն էր, որ հատկապես թուլություն ուներ երեխաների հանդեպ։ Նա իր սրտի բարությունը չկորցրեց նույնիսկ երբ բադի արգանակը կամաց-կամաց վերածվեց սովորական շան լափի, բուխանկա հացը յուղաջրի մեջ փրթած, ոսկորն էլ՝ տոնական օրերի շռայլություն։ Եթե երեխաների սիրելին ես, երեխաներն էլ՝ քո, ոչ մի բադի արգանակ էլ պետք չի, կա ավելի կարևոր բան՝ խաղը։ Խաղա ինչքան ուզում ես, լկստվի երեխեքի հետ սրտիդ ուզածի չափ ու գուցե նաև մրցանակ շահես՝ ոսկորի կամ նրբերշիկի տեսքով։ Կարևորն այն է, որ ոչ շունը կեղծելու բնազդ ունի, ոչ էլ երեխաներն են տրվել չափահասության հորմոնների կողմնակի ազդեցությանը ու պղտորել սրբություն սրբոց խաղը։ Ասում են շները հաշվել չգիտեն։ Չգիտեմ շները հաշվել գիտեն թե չէ, բայց երբ երեխաներից մեկը՝ եղբայրս, պակասեց էս աշխարհից, Գռոմի ռունգերը մի բան կասկածեցին ու տարան վեր ցցած խաղացկուն պոչը կոծկեցին ոտքերի արանքում։ Մահը, այնուամենայնիվ, հոտ չունի, անհոտ-անհամ մի բան է։ Գռոմը չգիտի մահն ինչ է, չի հավատում մահին, այն էլ ութամյա մի երեխայի, որ իր խաղընկերն է։ Ի՞նչ գործ ունեն նրա կոշիկները աղբարկղում, գնա դունչդ մտցրու աղբարկղը, քչփորի ինչքան հարկն է, կարոտած լպստի ու բեր դիր դռան շեմին։ Չմոռանաս երկրորդ զույգը։ Հետո կոշիկները նորից կտանեն կգցեն աղբարկղը, իսկ դու նորից կբերես, ու այդպես շարունակ։ Ո՞վ ասաց, որ ընկերդ չի գալու։ Ո՞վ ասաց, որ մահին հնարավոր չէ հաղթել։ Այդ միայն մարդիկ են այդպես մտածում։ Գալու է, մի երանելի օր ճռռոցով բացելու է դուռը, պինդ ձգի կոշկակապերը ու դուք շարունակելու եք վազվզել մանկության երազի ձորերում ու մարգագետիններում։ Իսկ հետո, իրար խառնված տերերը շփոթահար փնտրելու ու այդպես էլ չեն գտնելու գետնի տակ անցած, իսկ միգուցե երկինք բարձրացած Գռոմին, որ ոչ որոտ էր, ոչ էլ կայծակ, այլ մի բարեսիրտ շուն, որ գնացել էր յոթ սարի ու մարգագետնի հետևում փնտրելու իր բոկոտն խաղընկերոջը, որ պարզապես կոշիկներն էր կորցրել էս անհոտ-անհամ աշխարհում։
Չապոյի և Ջիմիի տվայտանքները զուգահեռ աշխարհներում
Թեև սկզբում ասացի, որ իմ կյանքի շները հոգին մեկմեկու փոխանցելով են քարշ տվել իրենց շան կյանքը, այդ տեսությունը չի ապացուցվում իրեղեն ապացույցներով։ Թե չէ ինչպես բացատրել այն հանգամանքը, որ իմ կյանքի երկրորդ և երրորդ շները՝ Չապոն ու Ջիմին, իրենց զվարթ կյանքը ոչ թե քարշ են տվել, այլ թռվռալով թեթևասահ ապրել են իրենց բաժին ընկած նույն ժամանակի մեջ, մեկը՝ գյուղում, մյուսը՝ քաղաքում, ու զուգահեռ աշխարհների միջև փոստատարի դերն էլ պարզապես այն ութամյա տղային էր վիճակվել, որ դեռ նոր-նոր էր փարատում Գռոմի առեղծվածային անհետացման կսկիծը։
Եթե Չապոն չարության մարմնացում էր, կծան ու հաչան մի լաչառ տուզիկ, որ քաղաքի ամեն շենքում կգտնես, ապա Ջիմիի հայտնությունը գյուղում մի անբացատրելի երևույթ էր։ Ոչխարի չափի այս էակը հեռվից հենց ոչխարի էլ նման էր, փաղաքշաբար` ոչխարիկի, ու որ ժամանակ առ ժամանակ չհաչար հիշեցնելու համար իր շուն լինելու ակնհայտ հանգամանքը, շատերը գլխի էլ չէին ընկնի։ Եթե Չապոյի՝ զեյթունի պես վառվռուն աչքերը ծանոթ էին քաղաքային շենքի բոլոր բնակիչներին ու մատնում էին նրա չարաճճի մտադրությունների մասին, ապա գյուղի փողոցներում վազվզող Ջիմիի աչքերը այդպես էլ ոչ ոք չտեսավ։ Այդ աչքերը, որ գուցե աշխարհի ամենաբարի աչքերն էին, այդպես էլ մնացին նրա սևաթույր գանգուրների ապահով քողի տակ՝ պահպանելով նրան աշխարհից ու աշխարհն իրենից։ Եթե Գռոմի հոգին կիսվել էր ու բույն դրել երկու մարմնում, ապա նրա բարեսրտությունը հաստատապես անցել էր Ջիմիին, իսկ գայլի բնազդը, թեև փոքրացած ու սեղմված՝ մի ոմն քաղաքային տուզիկի, որ ժամանակ առ ժամանակ իր գայլային ոգուց զարմացած՝ հաջողացնում էր կծոտել վախվորած բնակիչների ներբանները։
Եթե ասեմ, որ իմ կյանքի շները բոլորը վեց տարի էին ապրում, հնարամիտ ընթերցողը միանգամից կկռահի, որ գրական երկխոսության պատվին չարժանացած կատվի անեծքն է բռնել, որ կտրում է ոխերիմ թշնամու կյանքի թելը ու թույլ չի տալիս հանկարծ հասնելու յոթ տարվա աստվածային սահմանաշեմին, թույլ չի տալիս շան գետնաքարշ կյանքը վերածելու երկնային ինչ-որ սեթևեթանքների։ Հետևաբար, վեց տարի հետո Ջիմին իր սևաթույր գանգուրների մեջ թաղած աչքերով, Չապոն էլ իր սրածայր մանրիկ ժանիքներով հավանաբար բռնեցին Գռոմի ճանապարհը ու աշնանային մի երեկո, հենց նույն օրն ու ժամին, գնացին շարունակելու զուգահեռ աշխարհների կիսատ մնացած խաղը մեկ այլ, մեզ համար անտեսանելի աշխարհում։
Մարկ Տվենի շունը՝ ապրած 19-րդ դարում
Հաջորդ շունը, որ ենթադրաբար պիտի ապաստան տար Ջիմիի ու Չապոյի երկատված, հետո էլ մահվան հարգելի պատճառով մեկտեղված հոգիներին, ենթադրաբար պիտի ապրեր քսանմեկերորդ դարասկզբին, բայց զարմանալիորեն ապրել էր 19-րդ դարում՝ դառնալով Մարկ Տվենի պատմվածքի հերոս ու գրքի էջերում ծվարած եկել-հասել մեր օրերը։ Ու հիմա պիտի գլուխ կոտրենք հասկանալու համար, թե ինչպես պատահեց, որ քսաներորդ դարի շունը փնտրեց, գտավ ու հոգին ավանդեց հարյուր տարի առաջ ապրած մի ցեղակցի։ Գիտակցության հոսքը ինչ խոտոր ճանապարհ պիտի բռնի, որ հարյուրամյակների մեջ այդպես խճճվի։ Ինչևէ, շունը, որ բույն դրեց իմ հոգում, կամ ես բույն դրեցի իր հոգում, մի խառնածին շուն էր՝ հայրը սեմբեռնար, մայրը՝ կոլլի, ինքն էլ՝ բողոքական, բայց քաղաքական և կրոնական համոզմունքները մեր պատմության հետ կապ չունեն։ Մեր պատմության հետ կապ ունի մեր սեմբեռնարի կամ միգուցե կոլլիի ձագի դաժան սպանության դեպքը։ Մարկ Տվենի պատմվածքի շունը, որ փրկել էր տիրոջ երեխային հրդեհի ամենակուլ կրակի լեզվակներից՝ ատամներով բռնած փախցնելով մի ապահով անկյուն, դարձել էր «ոչ մի բարի գործ անպատիժ չի մնում» հին հնդկացիական ասացվածքի զոհ, ու հիմա որպես ժառանգորդի դեմ զգացած վտանգի հատուցում տերը իր ձագին է ճզմել ու թաղել հողի տակ, այգու ծայրամասում տնկած բարձր կաղնու տակ։ Ու սեմբեռնարը կամ միգուցե կոլլին ծառի տակից հեռու չի գնում, համբերատարությամբ սպասում է, թե երբ է ի վերջո իր ձագը ծլարձակելու, չէ՞ որ ծառի տակ ընկած կաղինն էլ մի օր շիվեր տվեց ու գլուխը հողի տակից դուրս հանեց։ Ահա այս պատմությունն էր, որ ցնցել էր ինձ մինչև հոգու խորքը ու դառնաղի արցունքներով ցողել Մարկ Տվենի խունացած գրքի էջերը՝ պատուհան բացելով անվերջանալի թվացող այն ճանապարհի համար, որի ամբողջ երկայնքով մեկ մեզ են ուղեկցելու տարբեր տեսակի, ցեղախմբի ու քաղաքական համոզմունքների մեր բարեկամները՝ սեմբեռնարները, կոլլիները ու անհայտ ծագման առանձնյակները ու նույնիսկ տասնիներորդ դարի հեռավորությունից ստիպելու են հավատալ, թե մեր հեռացած սիրելիները մի օր հողի տակից ծլարձակելու են ու լույսի փաղաքշանքից աչքերը կկոցելով բարի լույս մաղթեն։
Հինգերորդ, հայրենասեր շունը
Շունը, որին պայմանականորեն կանվանեմ Հինգերորդ շուն, ոչ գիտակցության հոսքի տրամաբանության մեջ է տեղավորվում, ոչ էլ սրտաճմլիկ պատմությունների այն շարանի, որ շարադրել եմ առանց նախապաշարումների։ Շունը, որ գուցե հինգերորդն էլ չէր, այլ հերթական մի շուն ու որին պատիվ էր վիճակվել վերադարձնել տասնիներորդ դար հեռացած շան կյանքի թելը, դարձել էր մի տաքգլուխ պատանու հայրենասիրական հավակնությունների զոհը։ Անտեր ու թափառական շուն ես, պատրաստ եղիր փորձությունների։ Ինչպես անտեր-անտուն մարդկանց են բռնում ու ներքին օրգանները ծախում (ամերիկյան ֆիլմերում եմ տեսել), այնպես էլ մի օր քո հետևից են գալու։ Գալու են քեզ զարդարեն հերոսական կրծքանշաններով, որպես ինքնաշեն ատրճանակի փորձարկման թիրախ, որպես անձնազոհության բացառիկ փորձանմուշ։ Եթե կրակոցից սատկես, ուրեմն թշնամին էլ չի դիմանա, ուրեմն ատրճանակը դիպուկ է ու պատրաստ է անվրեպ կրակել ոսոխի վրա։ Սատկես հանուն հայրենիքի։
Այնպես որ, երբ տաշեցինք ինքնաշեն ատրճանակը ու կրակեցինք մեր հինգերորդ շան վրա, այդ պահին խղճմտանքի նշույլ իսկ չէինք զգում․ հայրենիքը վեր է ամեն ինչից։ Հենց այդ պահից էլ սկսվեց մղձավանջը․ թափառական շունը, որ մեր հաշվարկներով պիտի որ հիմա անհոգ թափառեր դրախտային մարգագետիններում, փոխարենը սկսել էր պարբերական հաճախականությամբ գիշերները այցելել ու փրփրած բերանով կատաղորեն հաչալ հենց իմ գլխավերևում։ Փաստորեն, շան ուրվական էլ է լինում, եթե կրակոցը դիպուկ է։ Չգիտեմ ինչով կավարտվեին ուրվական շան գիշերային ասպատակությունները, եթե չպարզվեր, որ շունը բոլորովին էլ հայրենասեր շուն չի եղել։ Բարեբախտաբար, թե դժբախտաբար։ Եթե չպարզվեր, որ մարդը, ավելի ճիշտ շունը, չի ցանկացել մեռնել, ավելի ճիշտ սատկել հանուն հայրենիքի։ Իրականում ինքնաշեն ատրճանակը պարզապես վրիպել էր ու փրկել ինձ, մեզ, ձեզ ու բոլոր բոլոր շնասերներին դժոխքի կրակներում այրվելու անխուսափելի հեռանկարից։
Նախավերջին շունը
Ոչ մի բան չէր գուժում, թե իմ կյանքի նախավերջին շունը կրկին գերմանական հովվաշուն կլինի, նույն յոթ խալերով ու գայլային բնազդով։ Ռեքսը, որ ապրած վեց տարիներն ու ազնվական ջիղը մսխեց չոբանի շուն Չալոյի դեմ անվերջանալի գզվռտոցի մեջ, այդպես էլ մնաց իմ ամենաչհասկացված շունը։ Մինչ կյանքի-մահվան այդ պայքարի ծալքերը տնտղելը պարտավորված եմ զգում անդրադառնալ Ռեքսի կյանքի ինչ-ինչ տարօրինակ դրվագների, որ երբեմն ստիպում են հետահայաց բացահայտումներ անել։
Ասում են իբր շները գույներ չեն ճանաչում, իբր աշխարհը սևուսպիտակ են տեսնում, մի պնդում, որի ապացուցողական հիմքերը պիտի խարխլվեին մի օր, երբ դեղին վերնաշապիկ հագա, ու Ռեքսը աղիողորմ ոռնոց կապեց գլխիս։ Փոխեցի վերնաշապիկը՝ սկսեց ուրախ կլանչել, նորից հագա դեղինը՝ ոռնոցը բռնեց ամբողջ գյուղը։ Ռեքսի կյանքի այս աննշան դրվագը այդպես էլ կմոռացվեր, եթե ինձ համար չդառնար կյանքիս հանելուկներից մեկը։ Թեև մինչև այսօր էլ Ռեքսի վախից դեղին վերնաշապիկ չեմ հագնում, բայց ժամանակ առ ժամանակ փորձում եմ հասկանալ այդ առեղծվածը ու հույս ունեմ տարիների հետ իմաստնանալով վերջապես գտնել պատասխանը։ Գուցե պատահական չեն ասում, որ դեղինը ատելության խորհրդանիշն է։
Ռեքսի կյանքի հաջորդ արժանահիշատակ միջադեպը ոզնու դեպքն էր, որ հանդգնություն էր ունեցել հատել շնաբնի սահմանները։ Եթե երբևէ չեք տեսել մի շուն, որ փորձում է ծամել ու կուլ տալ մի մոլորված ոզնի, ասեմ, որ սարսափելի տեսարան է, նյարդերից թույլ մարդկանց խորհուրդ չեմ տա։ Ի՞նչ էր ուզում ապացուցել Ռեքսը իր արնաշաղախ բերանով ու ջղագալար ցնցումներով, գուցե հայրենի եզերքը անձնազոհությամբ պահելու մի խելառ արարք էր։ Գուցե հենց ինքն էր հայրենասեր շունը։ Եթե հայրենասեր չլիներ, դժվար թե կյանքը մսխեր չոբանի շուն Չալոյի հետ անվերջ գզվռտոցների մեջ, փորձելով ապացուցել, որ պոչն ու ականջները կտրած մի ոմն սևուսպիտակ գամփռ չի կարող որոշել իր սահմանները, մարտահրավեր նետել իր գայլային ազնվական ինքնությանը։ Այնպես որ, երբ հյուծիչ պատերազմների հետևանքով արնաքամ լինելով երկուսն էլ մի քանի օրվա տարբերությամբ կնքեցին մահկանացուն, ու ես ու պապս մոտակա ձորակում Ռեքսի համար փոս փորեցինք, նույն փոսի մեջ ապշանքով հայտնաբերեցինք Չալոյի սևուսպիտակ մարմինը։ Ճակատագրի հեգնա՞նք, նախախնամությու՞ն, միգուցե հասարակ զուգադիպությու՞ն։ Չգիտեմ, շները գույները զանազանում են թե չէ, չգիտեմ հանդերձյալ աշխարհում ակամա գրկախառնված ոխերիմ թշնամիները հաշտվեցին-չհաշտվեցին, բայց այդ դեպքից հետո ես յոթ օր ու գիշեր աշխարհը սևուսպիտակ էի տեսնում, ու պապս, մտահոգված իմ առողջության համար, հորդորեց այլևս երբեք շուն չպահել։
Վերջաբանի փոխարեն
Յոթերորդ, իմ կյանքի վերջին շանը այդպես էլ չհանդիպեցի։ Ասում են շները հումորի զգացողություն չունեն՝ մի փաստ, որի գիտական ապացույցները ձեզ պահեք, ես բազմիցս եմ տեսել ժպտացող շուն, տեսել եմ տիրոջ հումորը շան պես զգալու նրանց տաղանդը։ Մեր վեցերորդ շունն էլ՝ Ռեքսը, իր սեփական օրինակով ապացուցեց այդ տեսության սնանկությունը․ բռնեց ու հոգին ավանդեց մի կատվի, շեղելով գիտակցության հոսքի բնական հունը։ Պապիս հորդորն էլ երևի դեր խաղաց։ Այդ պահից սկսած սկսվեց իմ կյանքի կատուների աստվածային հերթագայությունը։ Ասում են կատուն ինը կյանք ունի, այնպես որ շտապելու բան չունեմ։ Բայց դա արդեն այլ պատմության նյութ է, որի ուսումնասիրությամբ կզբաղվեմ այնժամ, երբ անեծք-նզովքը կորցնի իր ուժը։
Իսկ հիմա նետում եմ մարտահրավերը, սիրելի գրչընկերներ։ Շատ էլ թե ֆլեշմոբից չեմ զզվում։ Իմ բարեսիրտ Գռոմը, գանգրահեր Ջիմին ու կծան Չապոն, ազնվազարմ Ռեքսն ու չոբանի շուն Չալոն, թափառական շունն ու Մարկ Տվենի սեմբեռնարը կամ թե կուզեք կոլլին ժանիքները բացած սլանում են ձեր վրա։ Մի վախեցեք քաղաքական ու կրոնական համոզմունքներից։ Թե օդ նետած մետաղադրամը ղուշին կանգնի, մուսան կայցելի ձեզ։ Թե տղա եք (իսկ ես համոզված եմ, որ այդպես էլ կա), գնացեք գրեք ձեր կյանքի շների ոդիսականը ու գտեք ձեր Աստծուն, կամ պարզապես տիրոջը, ինչպես Արփին փորձեց ու գտավ, ու ես էլ գայթակղվեցի։ Թե չգտնեք էլ, փույթ չէ, հանգիստ փակեք ձեր աչքերը ու համբերությամբ սպասեք, թե երբ է ձեր կյանքի յոթերորդ շունը, իսկ միգուցե կատուն, գալու ու ագահորեն լպստի ձեր գոցված կոպերը՝ դրանք երբևէ բացված տեսնելու մի աղոտ հույսով։
