Ձյունը նստում էր դանդաղ ու հաստ շերտով։ Փոքրիկ փաթիլները, ասես անտեսանելի ձեռքերով հյուսված, փռվում էին ծառերի ու տանիքների վրա՝ ստեղծելով սպիտակ, խտացրած լռություն։ Փողոցները, սովորաբար աղմկոտ ու շտապող, հիմա քարացած էին ձյան ծանրությունից՝ ասես հեքիաթի մի մաս լինեին։ Իսկ տունը ներսից լի էր այդ նույն հեքիաթային մթնոլորտով՝ լուսավորված խոհանոցի ջերմ լույսերով, որտեղ Նոր տարին իր շունչն էր բերում։
Խոհանոցում արդեն սկսվել էր տոնական մոգությունը։ Օդը լցված էր մանդարինի ու դարչինի խառնաբույրով։ Մայրս կանգնած էր սեղանի մոտ՝ խմորամանի մեջ ընկղմված ձեռքերով։ Յուրաքանչյուր շարժումը մի պատմություն էր հյուսում՝ ինչպես տարվա ամենասպասված ավանդույթի մաս։ Լույսը թեք անկյունով ընկնում էր մորս դեմքին, ու այդ ժպիտը՝ բնական ու հարազատ, տարածվում էր սենյակով մեկ։
— Մա՛մ, էլի մանդարինո՞վ, — հարցրի՝ թիկունքում թաքցնելով փոքրիկ պլյուշե արջուկս, որն ընկել էր բազկաթոռին։
Մայրս ժպտալով նայեց ինձ․
— Իսկ ի՞նչն է ավելի տոնական, եթե ոչ մանդարինն ու նրա արևոտ համը։
Ապա առանձնացրեց մանդարինի կեղևը՝ դանդաղ, հոգատար շարժումներով։ Կեղևի ամեն մի կտորը բացվելուն պես օդը հագեցավ թարմ, արևահամ բույրով։ Այդ պահին նա մեղմ ձայնով ավելացրեց․
— Մանդարինի բույրը տուն է բերում արևը ձմռան մեջ։
Խմորի վրա դարչինի փոշին ցրելու պահը միշտ առանձնահատուկ էր։ Այդ նուրբ, շագանակագույն փոշին սահում էր օդում՝ կլորիկ ու անշտապ, ինչպես պատուհանից այն կողմ ընկնող ձյան փաթիլը։ Մորս ձեռքերն այդ պահին ուրիշ էին թվում՝ ոչ թե պարզապես հաց թխող կնոջ, այլ մի կախարդի, որ դարչնահամ հեքիաթ է գծում ժամանակի վրա։ Խոհանոցն այլևս միայն սենյակ չէր․ այն դառնում էր մի վայր, որտեղ ժամերն անէանում էին, իսկ մանկության կախարդանքն ամեն անգամ նորովի էր ծնվում։
Խոհանոցից դուրս նայեցի։ Տոնածառը՝ դեռևս զուրկ խաղալիքներից, կանգնած էր սենյակի կենտրոնում՝ փարթամ ու կանաչ, իր ճյուղերը դեպի մեզ մեկնելով՝ կարծես հիշեցնելով․ ժամանակն է։ Պատուհանի մոտ, բազկաթոռին նստած, տատս նայում էր դրսի ձյունածածկ լռությանը։ Նրա դեմքին այնպիսի խաղաղ ժպիտ էր, որ միայն տարիների հավաքած հուշերը կարող էին նվիրել։ Վազեցի նրա մոտ ու նստեցի ոտքերի մոտ՝ սպասելով նրա հերթական պատմությանը։
— Տա՛տ, պատմիր, թե ինչպես էր Նոր տարին գալիս, երբ դու երեխա էիր, — շշնջացի ես։
Տատիկս ժպտաց՝ աչքերի մեջ ծիլ տված հին լույսով։
— Այն ժամանակ Նոր տարին հրաշք էր, — ասաց հայացքը հեռու տանելով։ — Թող որ տոնածառը մեծ չէր, բայց տունն ամեն տարի լցվում էր ծիծաղով ու ջերմությամբ։ Ամեն խաղալիք, ամեն մրգի կտոր իր պատմությունն ուներ։ Գիտես, ամեն բան դժվար էր ճարվում, բայց հենց այդ դժվարությունն էր, որ տոնին իսկական սեր ու սպասում էր բերում։
Նրա պատմության ընթացքում հյուրասենյակը կարծես վերափոխվեց․ տոնածառի չզարդարված ճյուղերին տեսանելի դարձան նրա հին, ապակյա խաղալիքները, որոնք տարիների ընթացքում մի փոքր մաշվել էին, բայց ավելի էին գեղեցկացել ժամանակի հետ։ Նրա մանկությունը, թեպետ հեռավոր, դեռևս շունչ ուներ այդ խաղալիքների մեջ։
Հենց այդ պահին խոհանոցից դուրս եկավ մայրս՝ ձեռքին սկուտեղ՝ դարչինով ու մանդարինով լցված թխվածքաբլիթներով։
— Դե, բավական է սպասել, ժամանակն է։
Բոլորս հավաքվեցինք տոնածառի շուրջ՝ զարդարելու այն։ Յուրաքանչյուր խաղալիք մի հիշողություն էր, մի պատմություն, որ մենք հյուսում էինք միասին։ Հայրս վերցրեց աստղը ու կախեց ծառի գագաթին։ Այդ պահին սենյակը լցվեց լռությամբ, որ միայն Նոր տարվա գիշերներն ունեն՝ լուռ հավատքի, սպասման ու հրաշքի։
— Մա՛մ, իսկ ի՞նչ կլինի հետո, — հարցրի ես՝ նայելով ծառի փայլփլուն գագաթին։
— Հետո՞, — ժպտաց մայրս՝ նայելով ինձ։ — Հետո ամեն տարի այս բույրը նորից քեզ հետ կլինի։ Նոր տարվա ամենակարևոր հրաշքն այն է, որ դու միշտ կարողանաս վերադառնալ մանկություն՝ որքան էլ մեծանաս։
Տարիներ անց, երբ ես արդեն զարդարում եմ իմ տան շքեղ տոնածառը, մանդարինադարչինի բույրն է նորից պարուրում ինձ։ Հիշողությունների շղթան կրկին կապում է ներկան ու անցյալը՝ մորս ժպիտով, տատիս հեքիաթներով ու Նոր տարվա հրաշքներով լի տան ջերմությամբ։
Այն պահը, երբ տունը լցվում է ձմռան մեջ արև բերող մանդարինաբույրով, հիշեցնում է ինձ, որ Նոր տարին այն պատմություններն են, որոնք մենք շարունակում ենք գրել մեր կյանքում։
Մարդիկ մեծանում են, ժամանակը փոխվում է, բայց մանդարինաբույրը հավերժ է։ Այն գալիս է ամեն տարի՝ որպես հիշեցում, որ տոները ոչ թե անցյալն են, այլ ներկան։
Նոր տարվա գիշերը, երբ բոլորը հավաքված են սեղանի շուրջը, ես փակում եմ աչքերս և շնչում այդ բույրը՝ մանդարինադարչնայինը, տոնածառի կանաչն ու անցյալի ձայները։
Այն պահպանում է մանկությունս՝ մորս փաղաքշանքն ու հորս խիստ, բայց ջերմ հայացքը ու․․․ մի քիչ էլ… հեքիաթ։
Նոր տարին արդեն եկել է։
Նորից ճերմակ էջ բացվեց։
2024, դեկտեմբեր
