Ամեն մարդ իր ջինն ունի, իր ստվերը, որմնադիրը, գուցե ուրվականը, որ կյանքի նկանխատեսելի մի ակնթարթի, երբ մոլորվում ես, հայտնվում է գետնի տակից ու փորձում ցույց տալ ճիշտ ճանապարհը։ Այնպես որ, եթե երբևէ Փարիզի Հաղթական Կամարի տակով անցնելիս լինեք, ու մի ժպտերես իտալացի գրկաբաց մոտենա, չվախենաք։ Ոչ Հաղթական Կամարի խորհուրդը կապ ունի, ոչ էլ Փարիզի արվեստասեր համբավը։ Այս դեպքում Փարիզն ընդամենը երկրագնդի վրա ապրող-շնչող աշխարհագրական մի կետ է, որտեղ, ինչպես ցանկացած մեկ այլ կետում, կարող է հայտնվել իտալացի կամ գուցե գնչու մի ջին և զվարթ ողջունել.
– Ինչպիսի իտալական դիմագծեր, ինչպիսի հարազատություն, արի գրկեմ քեզ։
– Ես Ձեզ չեմ հիշում,- պաշտպանվում եմ ես,- երբեք չենք հանդիպել։
– Այս փոքր աշխարհում բոլորը հարազատներ են, եղբայրներ, պարտադիր չի հիշել, երևի Կամարի տակով էիր ուզում անցնել, երևի մտքիդ բան ես դրել,- անդրդվելի է մնում ջինը։
Ուրեմն տեղ հասանք՝ հավանաբար հայտնի օթյակից է, ազատ որմնադիրներից, Փարիզի կարկառուն մասնաճյուղից՝ մտածում, բայց լեզուս մի կերպ կծում եմ ես։ Երևի այնքան երևելի մեկն եմ, որ ուզում է հավաքագրել` մտքում փքվում եմ ես։ Երևի աշխարհի փրկության գործում ինձ մի չնչին դեր են վերապահել։
– Ինչո՞վ կարող եմ օգտակար լինել, եղբայր,- կեղծավոր ժպտում եմ ես։
– Դե որ չես ճանաչում, նախ արի ծանոթանանք, անունս Ֆրանչեսկո է, ես` «Վալենտինո» նորաձևության տան աշխատակից եմ, վաճառքի գլխավոր տնօրենը։
– Ես էլ Տիգրանն եմ Հայաստանից, հավանաբար լսած կլինես Տիգրան Մեծի մասին,- գրող եմ, նորաձևությունից էլ գաղափար չունեմ, խոսքը մեր մեջ՝ համարյա զզվում եմ։
– Ես զգում էի, որ եղբայրներ ենք,- խայթոցս արհամարհելով ոգեշնչված ողջագուրվում է իտալացին,- ձեր այդ թագավորը՝ Տիգրանեսը, նույնիսկ համարձակվել էր ձեռնոց նետել Մեծն Հռոմին, բայց ժամանակը ամեն ինչ իր տեղը դրեց։ Իհարկե դա չէ կարևորը, կարևորն այն է, որ ինչպես տեսնում եմ մատիդ մատանուց` նշանված ես, հրաշալի է։
Այ քեզ բան, չբռնե՞մ ականջը ոլորեմ, հազիվ եմ ինձ զսպում։ Չեմ սիրում, երբ անձնական բնույթի հարցեր են տալիս, հազար տարվա ծանոթի պես։
– Փորացա՛վդ ասա,- անգլերենով նման մի բան եմ շպրտում ես։
– Պարզապես ուզում եմ «Վալենտինոյի» այս երկու բաճկոնը նվիրել քեզ` մեկը տղամարդու է, քո համար, մյուսը` կանացի, սիրուն նշանածիդ համար։ Իսկը` Փարիզի ապրանք, Շանզ Էլիզեի վրա ճեմելու։
– Զգացված եմ,- հիմարավուն ժպիտը դեմքիս գլխով եմ անում ես։
– Պարզապես մի թեթև օգնություն է պետք,- հաղթական քմծիծաղը խաղացնելով ու իբր ամաչելով կմկմում է Ֆրանչեսկոն։ Մեծ ցուցադրության էինք եկել, ավտոմեքնայի վառելիքն է անակնկալ պրծել, բանկային քարտս էլ՝ անակնկալ խափանվել։ Ընդամենը երկու հարյուր եվրո է պետք` Հռոմ հասնելու համար։
– Մեր օրերում այսքան հե՞շտ է Հռոմ հասնելը, Հանիբալն ու գոթերը հազարավոր զոհեր էին տալիս, անասելի զրկանքներ կրում,- իբր կատակում եմ ես։
– Ես բաճկոնները նվիրել եմ, փողը կարող ես չտալ,- խաղը շարունակում է իտալացին, – հայերը կարգին ժողովուրդ են, մեր նման ջերմ։ Ֆուտբոլ, իհարկե, լավ չեն խաղում, բայց դա ժամանակավոր է, կանցնի։
Այ քեզ փորձանք, էս Հաղթական Կամարը թանկ նստեց վրաս։ Ասա քո համար ապրում էիր, լավից-վատից, ինչ մի մեծ հաղթանակների մասին երազեցիր, ասա՝ վերմակը ոտքերիդ չափով գցիր, էլի, չէ մի` Հաղթական Կամար։ Իտալացին, կամ գուցե գնչուն բռնել է կոկորդս, ծափ-ծնծղայով ձգում է պարանը, երկու հարյուր եվրո կտաս, բաց կթողնի, չես տա` առը հա քեզ Հաղթական Կամար, գնա Կոմիտասի արձանով յոլա գնա։
Դե արդեն հասկացաք, որ շնորհակալություն հայտնեցի բրենդային բաճկոնների համար, տվեցի բենզինի փողը ու ինքնագոհ գնացի հյուրանոց, նունիսկ մոռացա Հաղթական Կամարի տակով անցնել։ Ինչ մտքիս դրել էի, հօդս ցնդեց։
– Էս չինական արտադրության աղբը մետրոյի տակ ոտքի հետ է գնում, տասը-տասնհինգ եվրո,-անխղճաբար գուժեց փարիզաբնակ ընկերս,- վաճառողը երևի «Վալենտինոյից» էր կամ «Արմանիից», երևի բենզինն էր պրծել․․․․
– Ի՞նչ վաճառող, հասարակ ջին էր,-չեմ թողնում խոսքն ավարտի ընկերս։
Ի վերջո մենք հասարակ մահկանացու ենք, չինական բաճկոնից մեր չիները չեն ընկնի։ Ի վերջո Փարիզից ենք հայթայթել, օգնության ձեռք մեկնել մի իտալացի թե գնչու ընկերոջ, չէ որ բոլորս եղբայրներ ենք այս աշխարհում, ուղղակի որմնադիր եղբայրներ։ Ջին լինի թե վաճառքի տնօրեն, էական չէ։ Ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն։
Ոչ մի չարախոսության չեմ հավատում։ Եթե պարզապես վաճառող լիներ կամ մի խղճուկ խաբեբա, մի քանի տարի հետո Հռոմի փողոցում քայլելիս չէր ծլի առաջս։
– Ինչպիսի իտալական դիմագծեր, կարծես թե մոլորվել ես, եղբայր։
– Ֆրանչեսկո՞, հարազատս, այս ու՞ր էիր կորել քանի տարի,- որոշում եմ առաջինը ես հարձակվել։
– Ես Ֆրանչեսկոն չեմ, Վինչենցոն եմ,- արդարանում է ջինը,- բայց դա կարևոր չէ, բոլորս էլ նույն օթյակից ենք։
– Իսկ ու՞ր է նա,-իբր մտահոգվում եմ ես։
– Գոլորշիացավ,-հռհռում է Վինչենցոն։
Պետք է խոստովանեմ, որ մեծ հիասթափություն ապրեցի, ոչ «Վալենտինո» նորաձևության սրահից էր, ոչ էլ բենզինն էր պրծել։ Մարդն ընդամենը «Ադիդաս» սպորտային ընկերությունից էր, գերմանացի, որ կրում է իտալական անուն ու խոսում իտալական առոգանությամբ անգլերեն, մարդ, որ պարզապես շտապում է․
– Լսի, վաղը նա գալու է, և վերջ բոլոր զվարճանքներին, ինչ հասցնեմ փախցնեմ այսօր-վաղը՝ դա է մնում, որ եկավ՝ վերջ ուրախ կյանքին, չաո բամբինո։
– Ո՞վ,-հարցնում եմ ես, մտածելով թե եկողը հավանաբար օթյակի ղեկավարներից կլինի, խստաշունչ մի չինովնիկ։
– Ո՞վ ով, կինս, մատանուցդ տեսնում եմ ամուսնացած ես, պետք է որ գլխի ընկնեիր, ո՞ր կողմերից ես, հո Բելգիայից չե՞ս,-հռհռում է ջինը։
Չբռնե՞մ ականջը ոլորեմ, գիտեք, չեմ սիրում, որ անձնական հարցեր են տալիս։ Երևի այս անգամ էլ զսպեմ ինձ, գուցե մի գաղտնիք պետք է բացահայտի մարդը։
– Հայաստանից եմ, – հանգիստ պատասխանում եմ ես ու տեղում բախվում մի անբռնազբոս բացականչության, մոտավորապես նման բովանդակության․
– Օ, Հայաստան, իմ երազների երկիր, իմ պապի կարոտալի եզերք։
Այ քեզ բան, էս ինչ կրակն եմ ընկել։ Պարզվում է՝ մարդու պապը երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գերի է ընկել, քշվել Հայաստան ու մինչև այսօր իբր երանությամբ է խոսում այնտեղ ապրող հյուրընկալ մարդկանց ու ծիրանի համի մասին։
– Ես կրկին համոզվեցի, որ մեր հանդիպումը պատահական չէ,-շարունակում է Վինչենցոն,-հանուն պապիս հիշատակի, մենք միասին պետք է գնանք գիշերային ակումբ, քանի դեռ վաղը կինս չի եկել։ Ի նշանավորումն հայ և գերմանացի ժողովուրդների դարավոր բարեկամության։
Այ քեզ փորձանք։ Էսինչ բերեցի գլխիս, պիտի ասեի՝ Վրաստանից եմ ու ինձ համար հանգիստ աջս քաշեի, գնայի։ Թե չէ հիմա, որ մերժեմ, ո՞նց եմ նայելու էդ մարդու պապի աչքերի մեջ։ Ո՞նց եմ առանց աչքս ճպպացնելու էդ մարդու բարի հիշատակը անարգելու։
– Պապդ ու իր ընկերները մի հրաշալի կամուրջ են սարքել Երևանում, այնքան հրաշալի, որ բոլոր ինքնասպանները հերթ են կանգնում։ Հաղթական Կամուրջ է անունը։
– Կարծեմ անունդ Տիգրանես էր, Ֆրանչեսկոն պատմել է քո մասին, արի լավ բաներից խոսենք,- ուսիս է խփում Վինչենցոն, ու ես միայն այդ պահին եմ մտաբերում, որ կոնֆերանսի կրծքանշանը՝ իմ անուն-ազգանունով դեռևս փակցված է կրծքիս։
Վինչենցոն տարերքի մեջ է, ինչ այստեղից-այնտեղից լսել է, բերում, խցկում է իր պապի դժգույն պատմության մեջ, որ առավոտից գիշեր քափ-քրտինքի մեջ կամուրջ է կառուցել։ Էլ հայկական կոնյակ, էլ խաչակրաց արշավանքներ, էլ արիական ծագում։ Մի խոսքով, մարդը ջանք չի խնայում ինձ գիշերային ակումբ քարշ տալու համար։ «Ընդամենը շեմից ներս արի, եթե չհավանես, գնա»թախանձագին խնդրում է նա։ Այնքան է խնդրում, որ չեմ էլ հասկանում, թե ինչպես եմ ինքս հայտնվել այդ անիծյալ գիշերային ակումբում, մինչդեռ նա չկա ու չկա, կարծես թե գոլորշիացել է, կամ կինն է մեկ օր շուտ ժամանել ու վզակոթին տալով տուն քշել։
– Վճարեք երկու հարյուր եվրո, մուտքի համար և անցեք ներս,-ասում է ակումբի դռնապանը։
Նայում եմ դռնապանին՝ որևէ կասկած չկա, անտարակույս նա էլ է օթյակի անդամ։ Երևի իմ տոկունությունն է փորձում։
– Բայց ես չեմ ուզում ներս գալ, ես գիշերային ակումբներ չեմ գնում, պարզապես Վինչենցոյի խաթր,-արդարանում եմ ես։
– Մինչև չվճարես, դուռը չեմ բացի, մինչև առավոտ կմնաս այստեղ, հետո էլ ոստիկանություն կկանչեմ։ Ի՞նչ Վինչենցո, էն թշվառ գնչու՞ն, որ ներս էլ չթողեցի։
Սուսուփուս վճարում եմ երկու հարյուր եվրոն և դուրս գալիս գիշերային ակումբից։ Իսկ գուցե այդ գումարը օթյակի անդամավճա՞րն էր։ Իսկ եթե մնայի մինչև առավոտ, գուցե իմանայի այն գաղտնիքի մասին, որ ուռչում-ուռչում և ուր որ է կպայթի։ Որքան էլ հռոմաբնակ ընկերս հավաստիացնի, թե ջինը պարզապես գայթակղել է ինձ ու տարել գիշերային ակումբ՝ ստանալով որոշակի տոկոս մուտքի վճարից, ես չեմ հավատում։ Եթե այդպես լիներ, եթե մանր խաբեբա լիներ, ինչ գործ ուներ մի քանի տարի հետո հայտնվելու ոչ դես, ոչ դեն՝ Բարսելոնա-Մադրիդ մայրուղու վրա, համարյա էլ-կլասիկո։
– Էս ո՞վ է տեսնես լուսարձակներով հետապնդում մեր ավտոմեքենան,- հարցնում եմ կնոջս,- մի գլուխ թարթում է լույսերը, այն էլ այս արագության տակ։
– Գուցե բան է պատահել, գուցե օգնության կարիք ունի մարդը, կամ գուցե մի կորած ծանոթ է, որ ճանաչել է մեզ,- ասում է կինս,- որ կանգնենք, մեզ ոչինչ չի պատահի էս լուսավոր դարում։
– Կանգնելը կկանգնենք, բայց տեսնես ո՞վ է,- հենց այնպես շպրտում եմ ես, իբր չգիտեմ, որ իմ ջինն է՝ Ֆրանչեսկոն, նույն ինքը Վինչենցոն։
Մենք կանգնել ենք անվտանգության եզրագոտու վրա և սպասում ենք, որևէ կասկած չունեմ, օթյակից է ինչ-որ լուր բերել, այդպես էլ չբացահայտված գաղտնիքն է գուցե ուզում հրամցնել մեզ։ Մինչ ես մտորում եմ դավադրապաշտական տեսությունների սնանկության մասին, հետևի կանգնած շքեղ մեքենայից իջնում է հոլիվուդյան էկրանին վայել մի կերպարանք, փայլուն կոշիկներով ու սև շալվարով, սպիտակ սղալած վերնաշապիկով, ժելեապատ մազերով ու ադամանդակուռ ատամնաշարով ու դանդաղեցրած կադրի պես համարյա օդի միջով սահելով մոտենում մեզ։
– Պատուհանդ իջեցրու,- ասում եմ կնոջս, որ տեսնենք աջ դռան կողմից մոտեցած ջինը ինչ է ուզում այս անգամ։
– Ինչպիսի հարազատ դեմքեր,- ժպտում է ջինը։
– Անունդ Ֆրանչեսկո չէ՞ր կամ Վինչենցո, ինչ-որ տեղ հանդիպել ենք,-հարցնում եմ ես։
– Ես ոչ Ֆրանչեսկոն եմ, ոչ էլ Վինչենցոն, եղբայր, ես Խոսե-Անտոնիոն եմ, գնում էի էլ-կլասիկոյի խաղը դիտելու, Կոպա Դել Ռեյի եզրափակիչը, այն էլ պարզվեց դրամապանակս կորցրել եմ,- ասաց ջինը, մատներին շարված հինգ-վեց ոսկե մատանիներից մեկը հանեց ու համարյա նետեց մեր մեքենայի մեջ։
Սա էլ ձեզ նվեր, հինգ հազար եվրո արժի, ուղղակի մի երկու հարյուր եվրո տվեք հասնեմ խաղին, թե չէ սիրտս կպայթի։
Այ քեզ խաթաբալա։ Այ քեզ էլ-կլասիկո։ Սա ոչ ջինի է նման, ոչ կարկառուն օթյակի անդամի։ Սա պարզապես հոլիվուդյան դերասան է կամ մոլեռանդ երկրպագու։ Կամ գուցե սրտնեղելով կնոջս ներկայությունից, այս ձևով օթյակի անդամավճարն է փորձում կորզել։ Իսկ եթե մերժեմ, գուցե հեռացնեն ինձ հեղինակավոր կառույցից ու այդպես էլ անմասն մնամ աշխարհի փրկության սուրբ գործից։
– Բարսա՞ ես երկրպագում թե Ռեալ, չլինեմ-չիմանամ արքայական ակումբի կողմից լինես հա,- զգուշացնում եմ ես՝ Բարսայի մոլագար երկրպագուս։
– Ի՛նչ կապ ունի, բոլորս եղբայրներ ենք,- բազմանշանակ ժպտում է Խոսե-Անտոնիոն և աչքով անում ինձ,- ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն։ Որտեցից ե՞ք, հո Հայաստանի՞ց չեք։ Ձեր վերջին Լևոն թագավորը Մադրիդի քաղաքապետ է դարձել, որ այսօր Բարսա՞ երկրպագես։
Դե որ Բարսա չես, ես գնացի,-ապշահար կնոջս հայացքի ուղեկցությամբ մատանին ավտոմեքենայի պատուհանից դուրս եմ շպրտում ես ու հուպ տալիս արագության ոտնակին։
Կյանքում առաջին անգամ ջինին մերժեցի՝ այդ մտքից մտատանջվելով գիշերը չեմ քնում ես։ Որքան էլ մադրիդաբնակ ընկերս ասի, թե ոսկե մատանին անկասկած էժանագին թիթեղի փայլեցրած շեղբից է եղել, իսկ վրայի ադամանդը հասարակ ապակու կտոր, ես չեմ հավատա։ Այլապես նա չէր խռովի։ Ու քանի որ խռովեց, այլևս երբեք աչքովս չընկավ։ Չկա ու չկա։ Հիմա, երբ իսկապես մոլորվել եմ կյանքի անիմանալի քառուղիներում, ու նրա կարիքը ունեմ, սափորը դրել եմ առջևս և սպասում եմ, թե երբ խցանը դուրս կթռնի։ Հուսամ մի օր սափորից իր ամբողջ հմայքով դուրս կսպրդի խորհրդավոր ժպիտով ջինը, հավանաբար իտալացի կամ իսպանացի, գուցեև գնչու։ Իմ հարազատ ջինը, կյանքիս ուղեկիցը, եղբայրության և հավասարության իմ որմնադիրը։ Նա զվարթ կողջունի ինձ և ցույց կտա Հաղթական Կամարի ճանապարհը։ Կամ գուցե գիշերային ակումբի։ Վատագույն դեպքում ֆուտբոլ նայելու կհրավիրի։ Կանցնե՞մ Կամարի տակով, չե՞մ անցնի։ Մտքիս պահած ցանկությունը կկատարվի՞, չի՞ կատարվի։ Կբացե՞մ գիշերային ակումբի դուռը, չե՞մ բացի։ Գավաթը ո՞վ կհաղթի՝ Բարսա՞ն, թե՞ Ռեալը։ Ի վերջո, կիմանա՞մ աշխարհի փրկության գործում ինձ վերապահված չնչին դերի մասին։ Չգիտեմ։ Էս մեկն էլ թող գաղտնիք մնա, Փարիզյան մեծ օթյակի երդվյալ որմնադիր եղբայիներին հարիր, անհույս զմռսված գաղտնիք։
